Akromegalia wywołuje zmiany w wielu narządach, jednak najczęstsze i najpoważniejsze powikłania obejmują układ krążenia. Zwiększają one śmiertelność chorych na akromegalię o 30% w porównaniu z osobami zdrowymi i są przyczyną 60% zgonów wśród tych pacjentów. W artykule omówiono najczęstsze powikłania sercowo-naczyniowe występujące w przebiegu akromegalii, w tym zmiany w mięśniu sercowym.

Wprowadzenie

Akromegalia jest chorobą przewlekłą, wywołaną nadmierną autonomiczną sekrecją hormonu wzrostu (GH – growth hormone) po zakończeniu wzrostu kośćca. Nadmierne wydzielanie GH przed ukończeniem okresu wzrostu prowadzi do gigantyzmu. Ponieważ GH ma złożone działanie, zmienionych chorobowo jest wiele narządów, w tym układ krążenia. Akromegalia wiąże się ze zwiększoną śmiertelnością chorych – nieleczeni umierają z powodu powikłań sercowo-naczyniowych (60%), chorób układu oddechowego (25%) i nowotworów (15%).

Fizjologia wydzielania hormonu wzrostu

Anatomicznie przysadka mózgowa dzieli się na płat przedni i tylny, czynnościowo zaś – na część nerwową (połączoną z podwzgórzem, stanowiącą magazyn oksytocyny i wazopresyny) oraz część gruczołową (produkującą i wydzielającą hormony). W płacie przednim wytwarzany jest polipeptydowy GH, a w płacie tylnym hormony glikoproteinowe: prolaktyna (PRL), gonadotropiny – hormon luteinizujący (LH – luteinizing hormone) i hormon folikulotropowy (FSH – follicle stimulating hormone), hormon tyreotropowy (TSH – thyroid stimulating hormone) oraz hormon adrenokortykotropowy (ACTH – adrenocorticotropic hormone).

GH działa na tkanki docelowe za pośrednictwem insulinopodobnych czynników wzrostu produkowanych w wątrobie – insulinopodobnego czynnika wzrostu typu 1 (IGF-1 – insulin-like growth factor 1) i typu 2 (IGF-2 – insulin-like growth factor 2) – albo bezpośrednio, jak w przypadku regulacji gospodarki węglowodanowej i tłuszczowej. GH nasila glikogenolizę, lipolizę oraz uwalnianie glukozy z wątroby, natomiast osłabia lipogenezę. Wydzielanie GH jest regulowane przez hormony podwzgórzowe: pobudzane somatoliberyną, czyli podwzgórzowym czynnikiem uwalniającym hormon wzrostu (GHRH – growth hormone-releasing hormone), hamowane zaś somatostatyną oraz ujemnym sprzężeniem zwrotnym przez stężenie IGF-1 i glikemię.

Epidemiologia

Akromegalia to choroba stosunkowo rzadka – rejestry prowadzone w latach 80. wskazywały, że występuje u 40-130/1 mln osób. Rocznie odnotowuje się 3-4 nowe zachorowania na 1 mln osób. Badania przeprowadzone w zachodniej Europie w latach 90. wykazały...