W niniejszym artykule omówiono najnowsze wytyczne European Society of Cardiology dotyczące postępowania u chorych z przewlekłą i ostrą niewydolnością serca. Szczególną uwagę zwrócono na zmiany wprowadzone w stosunku do poprzedniej edycji wytycznych z 2012 r.: nowy podział przewlekłej niewydolności serca, nowy schemat diagnostyczny, nowości w leczeniu i elektroterapii, a także nowe podejście do leczenia ostrej niewydolności serca.

Wprowadzenie

Niewydolność serca to jednostka chorobowa o dużej heterogeniczności. Wyróżniamy jej postać ostrą (AHF – acute heart failure) i przewlekłą (CHF – chronic heart failure), przy czym mogą one przechodzić jedna w drugą. Mówimy także o niewydolności lewo- i prawokomorowej oraz skurczowej i rozkurczowej. Mnogość przyczyn i objawów niewydolności serca skutkuje trudnościami w podejmowaniu decyzji terapeutycznych i leczniczych. By ograniczyć te problemy oraz poprawić jakość opieki nad pacjentami, European Society of Cardiology (ESC) co 4 lata aktualizuje wytyczne postępowania u pacjentów z AHF i CHF. W niniejszym artykule omówiono ich najnowszą wersję.¹ Eksperci ESC, klasyfikując poszczególne sposoby postępowania, standardowo przypisali im odpowiednie klasy zaleceń, których znaczenie wyjaśniono w tabeli 1.

Przewlekła niewydolność serca

Nowy podział

Pierwsze zmiany w wytycznych w stosunku do ich poprzedniej edycji (2012 r.) dotyczą już definicji CHF i jej podtypów. Wiodącym kryterium, którego powinno się używać do podziału pacjentów z objawami niewydolności serca, pozostała frakcja wyrzutowa lewej komory (LVEF – left ventricle ejection fraction), jednak na tym kończą się główne podobieństwa. Dotychczas wyróżniano przewlekłą niewydolność serca z upośledzoną frakcją wyrzutową (HFrEF – heart failure with reduced ejection fraction) oraz z zachowaną frakcją wyrzutową (HFpEF – heart failure with preserved ejection fraction). Pierwszy z wymienionych typów niewydolności serca niezmiennie rozpoznajemy, gdy LVEF obliczona na postawie badań obrazowych (głównie echokardiografii) wynosi <40%. Definicja HFpEF została natomiast istotnie doprecyzowana. Obecnie obejmuje ona chorych z prawidłową frakcją wyrzutową (LVEF ≥50%), u których nieprawidłową funkcję serca potwierdzają badania laboratoryjne oraz obrazowe. W wytycznych wyraźnie sprecyzowano, że do ustalenia rozpoznania HFpEF upoważnia dopiero jednoczesne stwierdzenie podwyższonego stężenia peptydu natriuretycznego typu B (BNP – B-type natriuretic peptide; >35 pg/ml) i/lub N-końcowego fragmentu propeptydu natriuretycznego typu B (NT-proBNP; >125 pg/ml) oraz nieprawidłowości w echokardiografii, takich jak: cechy przerostu mięśnia lewej komory, powiększenie lewego przedsionka czy zaburzenia napełniania lewej komory. W przypadkach wątpliwych może być konieczne przeprowadzenie echokardiografii obciążeniowej, a niekiedy także inwazyjnego pomiaru ciśnienia napełniania lewej komory serca.