W różnicowaniu przerostu lewej komory serca zawsze konieczne jest uwzględnienie wszystkich danych klinicznych, które mogłyby pomóc w ustaleniu przyczyn przerostu ścian tej komory. Podstawowym badaniem obrazowym pozwalającym na określenie typu przebudowy przerostowej lewej komory i jej zaawansowania jest echokardiografia.

Wprowadzenie – przerost a przebudowa mięśnia sercowego

Przerost mięśnia sercowego (hipertrofia) najczęściej definiowany jest jako wzrost masy mięśnia lewej i/lub prawej komory. Nie stanowi oddzielnej jednostki chorobowej, jest natomiast następstwem zmieniających się w czasie warunków hemodynamicznych, w jakich układ sercowo-naczyniowy zmuszony jest funkcjonować (nadciśnienie tętnicze pierwotne/wtórne, nadciśnienie płucne pierwotne/wtórne, wada zastawki aortalnej, mitralnej, płucnej, intensywny trening statyczny/dynamiczny, ciąża), ale może być również elementem klinicznego obrazu pierwotnej choroby mięśnia sercowego, np. kardiomiopatii przerostowej, chorób spichrzeniowych. Przerost mięśnia sercowego może być rozpoznawany za życia pacjenta lub w trakcie autopsji. Łatwiejszy w obrazowaniu kształt lewej komory (LK) w porównaniu z prawą (PK) oraz możliwość ilościowej oceny grubości wszystkich ścian LK i masy jej mięśnia sprawiają, że określenie przerostu serca w praktyce ogranicza się do oceny właśnie lewej komory (LVH – left ventricular hypertrophy).

Przerost ścian lewej komory jest nieodłącznym elementem jej przebudowy (remodelingu), tzn. dynamicznego procesu przystosowawczego, obejmującego zmianę masy mięśnia LK, jej objętości, grubości ścian oraz kształtu, do którego dochodzi w następstwie zmieniających się w czasie warunków hemodynamicznych: obciążenia następczego, wstępnego, objętości minutowej serca. Na rycinie 1 zilustrowano schematycznie podstawowe typy przebudowy przerostowej LK, których rozpoznanie w praktyce jest możliwe na podstawie pomiaru masy mięśnia LK (formuła Deveraux) oraz względnej grubości jej ścian (RWT – relative wall thickness), wyliczonej ze wzoru: IVSd + LVPWd/LVEDd, gdzie IVSd to grubość późnorozkurczowa przegrody międzyprzedsionkowej, LVPWd – grubość późnorozkurczowa ściany tylnej lewej komory, a LVEDd – wymiar końcoworozkurczowy lewej komory.

Przerost LK a nadciśnienie tętnicze

W nadciśnieniu tętniczym przyrost masy mięśniowej przebiega dwuetapowo. W odpowiedzi na przeciążenie ciśnieniowe mięsień LK odpowiada najpierw niewielkim zwiększeniem masy mięśniowej w mechanizmie koncentrycznego remodelingu, co przejawia się głów...