Bradyarytmia stanowi istotny problem epidemiologiczny i kliniczny u pacjentów kardiologicznych. Jest to patologia, w której leczenie jest inne niż w większości pozostałych dziedzin kardiologii – główną metodą postępowania jest nie farmakoterapia, ale elektroterapia, czyli implantacja układu stymulującego serce, którego zadaniem jest zastąpienie naturalnej pracy serca wtedy, kiedy jest to potrzebne. W niniejszej pracy skoncentrowano się na postępowaniu z pacjentem zgłaszającym się do kardiologa z powodu bradyarytmii oraz na wyborze optymalnej formy elektroterapii.

Wprowadzenie – epidemiologia i objawy bradyarytmii

Bradyarytmia definiowana jest jako zaburzenie rytmu przebiegające z wolną czynnością serca (u dorosłych jest to częstość <60 uderzeń na minutę).¹ Pojęciem bardziej ogólnym jest bradykardia, która oznacza wolną czynność serca (<60/min), niezależnie od występowania zaburzeń rytmu. Może ona przebiegać bezobjawowo, ale zdarza się, że prowadzi do objawów klinicznych (będących skutkami małego rzutu serca i nieadekwatnego utlenowania tkanek), takich jak zmęczenie, duszność, zaburzenia pamięci, ból w klatce piersiowej, zawroty głowy, stan przedomdleniowy czy omdlenie.² Kolejnym ważnym problemem są potencjalne powikłania, na które narażeni są pacjenci z bradyarytmią – upadki, urazy i wypadki jako konsekwencje utraty przytomności, powikłania zakrzepowo-zatorowe, a nawet zgon wskutek asystolii. Trzeba podkreślić, że omdlenia, definiowane jako krótkotrwałe utraty przytomności spowodowane przejściowym uogólnionym zmniejszeniem perfuzji mózgu, występują u 19% osób >45 roku życia; u 10% osób, które doświadczyły omdlenia, dochodzi do urazu, natomiast nawet połowa pacjentów doświadcza nawrotów omdlenia (przekrojowe ankietowe badanie populacyjne – 1649 osób z hrabstwa Olmsted w stanie Minnesota).^3,4 Warto dodać, że u 10% pacjentów przyjmowanych do szpitala z powodu omdlenia przyczynę stanowi bradyarytmia (badanie kliniczno-kontrolne obejmujące 325 pacjentów przyjętych do szpitala w czasie 22 miesięcy z rozpoznaniem omdlenia – dane z Westchester Medical Center, obszar metropolitalny miasta Nowy Jork).⁵ Powyższe analizy dowodzą, że bradyarytmia stanowi istotny problem kliniczny w codziennej praktyce lekarza internisty i kardiologa.