Optymalna farmakoterapia u pacjenta doświadczającego burzy elektrycznej powinna być ukierunkowana zarówno na leczenie choroby podstawowej, jak i eliminację czynników spustowych arytmii z uwzględnieniem jego stanu klinicznego, chorób towarzyszących oraz skuteczności dotychczasowego leczenia.

Wprowadzenie

Zgodnie z tradycyjną definicją burza elektryczna (ES – electrical storm) to stan niestabilności elektrycznej polegającej na wystąpieniu ≥3 częstoskurczów komorowych (VT – ventricular tachycardia) lub epizodów migotania komór (VF – ventricular fibrillation) w ciągu 24 godzin.^1-2

U pacjentów ze wszczepionym kardiowerterem-defibrylatorem (ICD – implantable cardioverter-defibrillator) bądź stymulatorem resynchronizującym z funkcją ICD (CRT-D – cardiac resynchronization therapy with defibrillator) najczęściej stosowaną definicją jest wystąpienie ≥3 adekwatnych interwencji, tj. stymulacji przeciwtachyarytmicznej (ATP; ryc. 1) bądź wyładowań wysokoenergetycznych (ryc. 2 i 3) z powodu oddzielnych epizodów złośliwej arytmii komorowej w ciągu jednej doby.^1-2 Część autorów uznaje za konieczne występowanie minimalnego przedziału czasowego ≥5 minut między poszczególnymi epizodami arytmii komorowej.^3-4

Rozpoznanie

 W przypadku podejrzenia burzy elektrycznej kluczowym elementem pozwalającym na wdrożenie odpowiedniej terapii jest rejestracja zaburzeń rytmu serca towarzyszących interwencjom implantowanego ICD/CRT-D i kontrola jego zapisów w celu wykluczenia nieadekwatnych interwencji (tab. 1) oraz interwencji fantomowych, czyli odczuwanych przez pacjenta, a nieznajdujących odzwierciedlenia w pamięci urządzenia w postaci rzeczywistych wysokoenergetycznych interwencji. Interwencje fantomowe dotykają aż ok. 5% populacji chorych po implantacji ICD.⁵

Ocenia się, że ES występuje u 3,5-6,7% pacjentów ze wszczepionym urządzeniem w profilaktyce pierwotnej i u 10-40% chorych w profilaktyce wtórnej nagłego zgonu sercowego.^6-7 Pojawienie się ES u chorych z ICD/CRT-D jest niezależnym czynnikiem ryzyka zgonu, zwiększającym je 2-3-krotnie w obserwacji odległej; ryzyko to jest największe w ciągu pierwszych trzech miesięcy od epizodu ES.^3,7-10 Arytmiami komorowymi, odpowiedzialnymi za wystąpienie burzy elektrycznej, mogą być VF oraz zarówno monomorficzne, jak i polimorficzne VT. Najczęstszą przyczynę ES stanowią jednak monomorficzne VT.¹¹ Powody jej występowania nie są dokładnie znane.

Na podstawie przeprowadzonych dotychczas badań wśród czynników predysponujących do wystąpienia ES wymienia się zaburzenia, takie jak: niedokrwienie mięśnia sercowego, nasilenie niewydolności serca (HF – heart failure), zaburzenia elektrolitowe (gł...