EKG u pacjentów w hipotermii

dr n. med. Wojciech A. Rychlik1
lek. Karolina Bula2

1Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii z Nadzorem Kardiologicznym, Górnośląskie Centrum Medyczne im. prof. Leszka Gieca Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

2I Katedra i Klinika Kardiologii, Górnośląskie Centrum Medyczne im. prof. Leszka Gieca Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Adres do korespondencji: dr n. med. Wojciech A. Rychlik

Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii z Nadzorem Kardiologicznym, Górnośląskie Centrum Medyczne im. prof. Leszka Gieca

Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
ul. Ziołowa 47, 40-635 Katowice; e-mail: reanimacja.pl@gmail.com

  • Obniżenie temperatury ciała wywołuje zaburzenia działania pomp jonowych i zaburzenia elektrolitowe, których wyrazem są odchylenia w zapisie EKG
  • Zmiany w EKG wywołane kontrolowaną hipotermią terapeutyczną są odwracalne i zwykle nie wymagają leczenia
  • Bradykardia i komorowe zaburzenia rytmu oporne na konwencjonalne leczenie obserwowane u chorego w izbie przyjęć/na szpitalnym oddziale ratunkowym mogą być wyrazem ciężkiej hipotermii przypadkowej

Hipotermia to obniżenie temperatury głębokiej ciała <35°C1. Wyróżnia się hipotermię przypadkową i terapeutyczną. Wraz z obniżaniem się temperatury głębokiej ciała dochodzi do rozwoju zaburzeń metabolicznych i czynnościowych, a część z nich znajduje swoje odzwierciedlenie w zapisach elektrokardiograficznych. Znajomość zmian zachodzących w EKG może pomóc w ustaleniu rozpoznania.

Podział hipotermii

Hipotermia przypadkowa

Hipotermia przypadkowa jest stanem, w którym dochodzi do niezamierzonego spadku temperatury głębokiej ciała. Jej przyczyną może być ekspozycja na niską temperaturę otoczenia, a grupą szczególnie narażoną są dzieci, osoby starsze oraz nadużywające alkoholu i substancji psychoaktywnych, które mogą wywoływać zaburzenia świadomości i termoregulacji1,2. Nie można również pominąć hipotermii rozwijającej się wtórnie do stanów chorobowych, które zaburzają mechanizm termoregulacji lub powodują nadmierną utratę ciepła. Najczęstsze przyczyny wtórnej hipotermii wymieniono w tabeli 13-8. Według danych statystycznych Komendy Głównej Policji wychłodzenie było przyczyną zgonu 83 osób w Polsce w okresie od 1 listopada 2017 do 31 marca 2018 roku, a statystyki z lat poprzednich (zima 2012/2013-zima 2016/2017) podają liczbę zgonów od 74 do 178/rok9. W Stanach Zjednoczonych jest to około 1500 osób/rok1,6.

Dane te mogą być jednak istotnie zaniżone m.in. ze względu na trudności z pomiarem temperatury głębokiej w izbach przyjęć czy też na szpitalnych oddziałach ratunkowych. Zwykle pomiar wykonywany jest na skórze chorego, często termometrem o ograniczonej skali. Temperatura głęboka (core temperature) powinna być mierzona czujnikami z termistorem zintegrowanym z cewnikiem Foleya zakładanym do pęcherza moczowego, sondą przezprzełykową, doodbytniczą lub na oddziale anestezjologii i intensywnej terapii cewnikiem Swana-Ganza mierzącym temperaturę krwi chorego1,3.

Szacowana częstość występowania istotnej klinicznie hipotermii w Polsce to 5-6 przypadków/100 000 mieszkańców/rok10. Uwzględniając temperaturę głęboką ciała, hipotermia najczęściej dzielona jest na łagodną, umiarkowaną i ciężką. Rekomendowaną pr...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zmiany w EKG

Interpretacja krzywej EKG może być utrudniona. Drżenia mięśniowe (dreszcze) pojawiają się na skutek kompensacji spadku temperatury ciała przez mechanizmy termoregulacyjne (głównie [...]

Podsumowanie

Obniżenie temperatury ciała wywołuje wiele zmian w zapisach elektrokardiograficznych. Na rycinach 1 i 2 zaprezentowano EKG pochodzące od tego samego pacjenta [...]

Do góry