Stan przedegzaminacyjny

Pacjent zgłaszający się z powodu omdlenia. Część 1: ocena wstępna i diagnostyka

lek. Michał Kowara1,2
 prof. dr hab. n. med. Marcin Grabowski1

1I Katedra i Klinika Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

2Katedra i Zakład Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Marcin Grabowski I Katedra i Klinika Kardiologii

Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

ul. Banacha 1A, 02-097 Warszawa

e-mail: marcin.grabowski@wum.edu.pl

  • Prawidłowe rozpoznanie określonego typu omdlenia (lub szerzej – określonego typu przemijającej utraty przytomności) i optymalny tok postępowania z pacjentem są zadaniami niezwykle ważnymi i wymagającymi, w których realizacji mogą pomóc wytyczne European Society of Cardiology (ESC) z 2018 r.
  • W artykule (część 1) przedstawiono tok postępowania z chorym w ujęciu sekwencyjnym – od zgłoszenia się na szpitalny oddział ratunkowy do ustalenia rozpoznania

Omdlenie to ważny objaw kliniczny w praktyce kardiologicznej, który może świadczyć o różnych procesach patofizjologicznych. Należy do szerszej grupy objawów nazywanych przemijającymi utratami przytomności (TLOC – transient loss of consciousness), do której należą również m.in. drgawki padaczkowe oraz psychogenna TLOC. Na podstawie obrazu patofizjologicznego wyróżnia się omdlenie odruchowe, omdlenie spowodowane hipotensją ortostatyczną (OH – orthostatic hypotension) oraz omdlenie kardiogenne.

Definicje i epidemiologia

Omdlenie (syncope) definiowane jest jako przejściowa utrata przytomności spowodowana hipoperfuzją mózgu, charakteryzująca się krótkim czasem trwania i samoistnym całkowitym powrotem świadomości. Należy do grupy TLOC charakteryzującej się amnezją dotyczącą okresu nieprzytomności, nieprawidłową kontrolą motoryczną i krótkim czasem trwania. TLOC mogą być również spowodowane urazem głowy.

Omdlenie należy do grupy nieurazowych TLOC, do której zalicza się także drgawki padaczkowe i psychogenne TLOC stanowiące razem ponad 90% incydentów z tej grupy1. Warto dodać, że według jednego z polskich badań rejestrowych z udziałem 400 pacjentów przyjmowanych na szpitalny oddział ratunkowy (SOR) z powodu urazu głowy incydent TLOC po urazie wystąpił łącznie u ok. 25% z nich2. Na rycinie 1 zilustrowano pozycjonowanie omdlenia w stosunku do innych form TLOC.

Według danych z holenderskiego rejestru na 65 726 pacjentów konsultowanych w warunkach szpitalnego oddziału ratunkowego akademickiego centrum medycznego w Amsterdamie od 1 stycznia 2000 do 1 stycznia 2002 r. przypadło 526 pacjentów (0,8%) z nieurazową TLOC. U połowy z tych chorych przyczyną nieurazowej TLOC było omdlenie3.

Omdlenia dzielą się na:

  • odruchowe
  • spowodowane hipotensją ortostatyczną
  • kardiogenne.

Omdlenie odruchowe jest najczęstszym typem omdlenia we wszystkich grupach wiekowych, drugim co do częstości (we wszystkich grupach z wyjątkiem osób >75 roku życia) jest omdlenie kardiogenne, natomiast u osób w wieku podeszłym (>75 roku życia) drug...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Definicje i epidemiologia

Omdlenie (syncope) definiowane jest jako przejściowa utrata przytomności spowodowana hipoperfuzją mózgu, charakteryzująca się krótkim czasem trwania i samoistnym całkowitym powrotem świadomości. [...]

Wstępna ocena i kluczowa decyzja

Pacjent zgłaszający się na SOR z powodu krótkotrwałej utraty przytomności po wstępnym zbadaniu (a także wykonaniu badania EKG i badań podstawowych [...]

Dalszy tok diagnostyczny, badania dodatkowe

Po podjęciu decyzji o trybie dalszej diagnostyki i leczenia pacjenta kolejnym etapem postępowania przed włączeniem terapii jest potwierdzenie i ewentualnie uściślenie [...]

Przemijająca utrata przytomności niebędąca omdleniem – psychogenna TLOC

Psychogenna TLOC występuje w dwóch postaciach klinicznych – PPS i psychogennych drgawek niepadaczkowych (PNES – psychogenic nonepileptic seizures). Epizody psychogennej TLOC [...]

Przemijająca utrata przytomności niebędąca omdleniem – drgawki padaczkowe

Kryteria rozpoznania TLOC (w tym szczególnie utraty kontroli motorycznej) mogą spełniać również drgawki padaczkowe uogólnione – toniczne, kloniczne, toniczno-kloniczne i atoniczne. [...]

Podsumowanie

Przemijająca utrata przytomności, której jedną z form jest omdlenie, jest stanem klinicznym o różnorodnej etiologii, wymagającym złożonej, kompleksowej diagnostyki. Jedynie systematyczne [...]

Do góry