Arytmia u osób w podeszłym wieku – zasady postępowania
lek. Izabela Warchoł
prof. dr hab. n. med. Andrzej Lubiński
Klinika Kardiologii Interwencyjnej i Zaburzeń Rytmu Serca, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej – Centralny Szpital Weteranów
Adres do korespondencji:
lek. Izabela Warchoł
Klinika Kardiologii Interwencyjnej i Zaburzeń Rytmu Serca
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. WAM
– Centralny Szpital Weteranów
ul. Żeromskiego 113
90-549 Łódź
e-mail: izabelaritawarchol@gmail.com
- Arytmia u osób po 80 r.ż. – wyzwanie terapeutyczne i ekonomiczne
- Rodzaje zaburzeń rytmu serca w omawianej grupie pacjentów
- Zalecane postępowanie w zależności od rodzaju arytmii
Populacja osób po 80 r.ż. na całym świecie liczy obecnie 137 000 000 i najprawdopodobniej potroi się w 2050 r. Częstość występowania arytmii w tej grupie nadal wzrasta, stanowiąc zarówno istotny problem terapeutyczny, jak i obciążenie ekonomiczne. Niestety, wytyczne oparte na badaniach klinicznych młodszych populacji pacjentów mogą okazać się niewystarczające podczas podejmowania decyzji terapeutycznych dotyczących chorych w wieku podeszłym.
Schorzenia współistniejące u osób starszych w sposób oczywisty wpływają negatywnie na jakość życia. Jednocześnie takie czynniki jak niedożywienie, brak aktywności fizycznej czy nawet niewielkie stany zapalne mogą wywierać istotny, choć początkowo niedostrzegalny, wpływ na ludzkie zdrowie. Wszystkie te zmienne wiążą się z wykształceniem stanu kruchości – zjawiska polegającego na większej podatności na stresory i zmniejszonej zdolności utrzymania homeostazy1.
Rezultaty badania EP Wire wskazują, że odsetek pacjentów w podeszłym wieku z problemem arytmii jest wysoki, co ma związek z procesem starzenia się populacji i paradoksalnie – poprawą jakości opieki zdrowotnej2.
Zgodnie z literaturą arytmie u osób starszych są powodem większości stanów nagłych, konsultacji medycznych i hospitalizacji. Są również istotnym czynnikiem zwiększającym śmiertelność3. Badania wykazały ponadto, że w ciągu roku 20% osób starszych umiera z powodu epizodu zagrażającej życiu arytmii komorowej4.
Starzejąc się, serce ulega licznym procesom, które wpływają na jego skład komórkowy, a także macierz zewnątrzkomórkową. Związanemu z wiekiem procesowi włóknienia mięśnia sercowego towarzyszą ponadto istotne zmiany degeneracyjne. Proces ten, poprzez zmniejszenie dostępności szybkiego prądu sodowego, zwiększa częstość występowania bloków przewodnictwa oraz promuje mechanizm reentry5.
Zmiany w tkance przewodzącej przedsionków wiążą się ze współistnieniem wynikającego z wieku włóknienia, jak również czynnika wyzwalającego arytmię6.
Badania wykazały, że proces starzenia się ma związek z odkładaniem tkanki tłuszczowej i włóknistej w węźle zatokowo-przedsionkowym, układzie przewodzącym oraz zmniejszeniem gęstości unerwienia autonomicznego7. Co więcej, w starzejącym się sercu dochodzi do odkładania się kolagenu, zmniejszenia gęstości kardiomiocytów oraz zmiany układu włókien kolagenowych8.
Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:
Bradyarytmie
Wewnętrzna aktywność węzła przedsionkowo-komorowego zmniejsza się z wiekiem, ale spoczynkowa częstość pracy serca nie zmienia się istotnie w związku ze względną [...]
Dysfunkcja węzła zatokowego
Choroba węzła zatokowego jest najczęściej diagnozowana w 7 i 8 dekadzie życia. Może ona powodować osłabienie i ograniczenie tolerancji wysiłku w [...]
Bloki przedsionkowo-komorowe
Częstość występowania bloku przedsionkowo-komorowego I stopnia rośnie w 5 i 6 dekadzie życia, co jest prawdopodobnie wywołane związanym z wiekiem/patologicznym włóknieniem [...]
Bloki wiązek
Częstość występowania bloku wiązki rośnie z wiekiem. W 80 r.ż. bloki prawej i lewej odnogi pęczka Hisa występowały odpowiednio u 11,3% [...]
Rozruszniki
Analiza duńskiego rejestru pacjentów z implantowanym stymulatorem wykazała, że 32% z nich przekraczało 80 r.ż. Najczęstsze wskazania do implantacji stanowiły choroba [...]
Pobudzenia ektopowe
Liczba przedwczesnych pobudzeń zarówno pochodzenia przedsionkowego, jak i komorowego rośnie z wiekiem. Pary pobudzeń przedsionkowych lub komorowych są rzadkie, a spotyka [...]
Arytmie nadkomorowe
Wiele badań wykazało, że odsetek arytmii nadkomorowych istotnie rośnie z wiekiem20,21. Dotyczy to również arytmii przedsionkowych (23% arytmii nadkomorowych w grupie [...]
Ablacja arytmii nadkomorowych
Teoretycznym zagrożeniem dla osób starszych poddawanych ablacji częstoskurczu nawrotnego w węźle przedsionkowo-komorowym jest wykształcenie się jatrogennego bloku całkowitego28. W badaniach nie [...]
Migotanie przedsionków
Częstość występowania niezastawkowego migotania przedsionków rośnie z wiekiem i jest związana ze zwiększonym ryzykiem zdarzeń zakrzepowo-zatorowych, tj. udaru mózgu czy zatorowości30,31. [...]
Leczenie przeciwkrzepliwe
Ocenia się, że 1/3 udarów występujących u pacjentów powyżej 80 r.ż. jest związana z migotaniem przedsionków. Jednak ze względu na fakt, [...]
Kontrola częstości vs kontrola rytmu
U pacjentów w bardzo podeszłym wieku remodeling elektryczny i strukturalny przedsionków jest zaawansowany. W związku z tym zdolność utrzymania rytmu zatokowego [...]
Ablacja
Izolacja żył płucnych jest opcją kontroli rytmu u pacjentów z przetrwałym lub napadowym migotaniem przedsionków w sytuacji, gdy leki antyarytmiczne wydają [...]
Trzepotanie przedsionków
Trzepotanie przedsionków jest 100 razy częstsze u osób >80 r.ż. niż u młodszych, poniżej 50 r.ż.44 Postępowanie u pacjentów z trzepotaniem [...]
Arytmie komorowe i nagłe zgony sercowe
Stosunek nagłych zgonów sercowych do śmiertelności całkowitej spada w grupie osób starszych46. Pacjenci >80 r.ż. z częstoskurczem komorowym lub migotaniem komór [...]
Kardiowertery-defibrylatory serca
Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania implantowanych kardiowerterów-defibrylatorów serca (ICD – implantable cardioverter-defibrillator) u pacjentów w wieku podeszłym nie zostały określone. Co więcej, [...]
Prewencja nawracających arytmii komorowych
Występowanie epizodów arytmii komorowych przerywanych przez ICD u ok. 1/4 pacjentów wiąże się z 3-5-krotnym wzrostem śmiertelności, a także pogorszeniem jakości [...]
CRT
Osoby >80 r.ż. nie różnią się od młodszych pacjentów w zakresie odpowiedzi antyarytmicznej na terapię resynchronizującą (CRT – cardiac resynchronization therapy)34. [...]
Podsumowanie
