Zespół takotsubo jest ostrą i najczęściej odwracalną postacią niewydolności serca. Stanowi wciąż stosunkowo rzadko rozpoznawaną chorobę, która najpewniej była obecna od zawsze (opisywali ją m.in. Walter Bradford Cannon w 1942 r., Colin Murray Parkes w 1969 r., George L. Engel w 1971 r. czy Marilyn S. Cebelin i Charles S. Hirsch w 1980 r.). Jednak dopiero obecne techniki obrazowania układu krążenia umożliwiły wyodrębnienie pacjentów z tą patologią z grupy chorych z ostrym zespołem wieńcowym (OZW).

Jeden z pierwszych pełnych opisów zespołu takotsubo przedstawili Sato i wsp. w Japonii w 1990 r.¹ W kolejnych latach pojawiały się następne doniesienia i prace wyjaśniające patofizjologię, a także próbujące określić zalecenia dotyczące postępowania w tej chorobie.

Etymologia terminu „takotsubo” pochodzi od nazwy naczynia z wąską szyjką i szerokim dnem, służącego do łowienia ośmiornic (ryc. 1). Jego kształt przypomina ten, który przybiera lewa komora w końcowej fazie skurczu w przebiegu zespołu takotsubo. W piśmiennictwie znane są różne synonimy tej choroby (kardiomiopatia stresowa, zespół balotującego koniuszka, kardiomiopatia takotsubo, zespół złamanego serca). Jednak zgodnie z rekomendacjami Asocjacji Niewydolności Serca Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC – European Society of Cardiology) z 2016 r. aktualnie najwłaściwszą nazwą jest „zespół takotsubo”. Z uwagi na najbardziej prawdopodobną etiopatogenezę nie zaleca się stosowania terminu „kardiomiopatia” w kontekście tego zespołu, ponieważ błędnie sugeruje to pierwotną chorobę mięśnia sercowego^2,3. Z kolei określanie zespołu takotsubo jako „balotowanie koniuszka” wydaje się mało precyzyjne z uwagi na różne postaci morfologiczne choroby w zależności od lokalizacji odcinkowych zaburzeń kurczliwości. Autorzy niniejszego artykułu przychylają się także do opinii prof. Elmira Omerovica (przedstawionej w 2019 r. podczas kongresu ESC), że nie należy w odniesieniu do zespołu takotsubo używać pojęcia MINOCA (myocardial infarction with non-obstructive coronary arteries – zawał serca bez istotnych zwężeń w tętnicach wieńcowych). Choć rzeczywiście nie obserwuje się tu zwykle znaczących zwężeń w nasierdziowym przebiegu tętnic wieńcowych, to zespół takotsubo nie jest zawałem serca sensu stricto, lecz ostrym uszkodzeniem miokardium o odmiennej od choroby niedokrwiennej serca (ChNS) etiologii i patofizjologii, przebiegającym klinicznie pod postacią ostrej niewydolności lewej komory⁴. Patologia ta nie powinna być zatem traktowana jako wariant ChNS, lecz raczej postać ostrej niewydolności serca. O ile zespół takotsubo nie spełnia do końca kryteriów zawału mięśnia sercowego, o tyle jak najbardziej wypełnia definicję niewydolności serca rekomendowaną przez ESC⁵.