Ocena funkcji rozkurczowej lewej komory (LV – left ventricle) od czasu pierwszej dopplerowskiej analizy napływu mitralnego przeszła wiele etapów. Kolejne rekomendacje echokardiograficzne i standardy dotyczące rozpoznawania niewydolności serca zawierały wiele parametrów służących do jej oceny, przy czym na przestrzeni lat następowały zmiany zarówno w zakresie ich istotności, jak i wartości liczbowych stanowiących granice norm^1-9. Naszym zdaniem kluczowe dla prawidłowej analizy funkcji rozkurczowej jest zrozumienie procesów zachodzących kolejno w czasie rozkurczu. Pozwala to na pełne, kliniczne korzystanie z danych przedstawionych przez ekspertów.

Fizjologia rozkurczu

Rozkurcz komory ma 2 fazy. Faza wczesna jest fazą czynną i wynika z aktywnego rozkurczu kardiomiocytów, czyli relaksacji, zależnej głównie od obrotu jonami wapnia. W tej fazie mięsień komory pracuje i rozkurczając się, zasysa krew do jamy komory. Faza późna jest fazą bierną, która zachodzi w czasie skurczu przedsionka. Jest ona zależna od podatności mięśnia LV, czyli możliwości jego rozciągnięcia w odpowiedzi na napływ krwi wtłaczanej do komory przez przedsionek. Na podatność mięśnia komory niekorzystnie wpływają m.in. zwiększenie zawartości kolagenu, remodeling komory czy niedokrwienie. W obu fazach rozkurczu istotne znaczenie ma ciśnienie panujące wewnątrz jamy LV, tzw. ciśnienie napełniania, czyli ciśnienie końcoworozkurczowe (LVEDP – left ventricular end-diastolic pressure), oraz ciśnienie panujące w lewym przedsionku (LAP – left atrial pressure). Procesy zachodzące w czasie rozkurczu LV odzwierciedlają profile napływu mitralnego i napływu z żył płucnych do LA, rejestrowane dopplerem pulsacyjnym z projekcji koniuszkowej czterojamowej, oraz rozkurczowe prędkości miokardialne pierścienia mitralnego rejestrowane metodą dopplera tkankowego (TDI – tissue Doppler imaging) z przyśrodkowej i bocznej części pierścienia. Ważne jest, by rozumieć, że zmiany w obrazie napływów do LV i LA są wyrazem różnic ciśnień panujących w tych jamach, natomiast rozkurczowe prędkości miokardialne obrazują funkcjonowanie mięśnia LV^1,10,11. W istocie więc pod określeniem „ocena funkcji rozkurczowej” mieści się dogłębnie pojmowana analiza warunków hemodynamicznych, w jakich pracuje komora, czyli głównie ocena ciśnienia napełniania.

Najłatwiej przedstawić kolejne fazy rozkurczu na przykładzie spektrum przepływu przez zastawkę mitralną1,10,11. Po okresie skurczu, od momentu zamknięcia zastawki aortalnej zaczyna się wczesny okres rozkurczu. Przy ciągle jeszcze zamkniętej zastaw...