Niedomykalność mitralna (MR – mitral regurgitation) jest jedną z częstszych wad zastawkowych – stwierdza się ją u ok. 20% osób po 65 r.ż.¹ Występuje w postaci ostrej lub przewlekłej (stanowiącej przedmiot tego opracowania). Postać przewlekła spowodowana zmianami chorobowymi samej zastawki jest nazywana organiczną lub inaczej pierwotną, natomiast wynikająca z uszkodzenia miokardium komory albo (rzadziej) przedsionka – czynnościową lub inaczej wtórną. Rolą echokardiografisty klinicysty, dla którego przygotowano to opracowanie, jest ocena rodzaju i stopnia zaawansowania wady oraz nakreślenie dalszego planu terapeutycznego^2,3.

Anatomia aparatu zastawkowego

W celu prawidłowej interpretacji potencjalnych patologii konieczna jest dobra znajomość anatomii prawidłowego kompleksu mitralnego. Jego podstawę stanowi owalny, ukształtowany siodłowato pierścień. Część włóknista jest usytuowana w okolicy zastawki aortalnej i stanowi miejsce przyczepu większego płatka przedniego. Z pozostałą częścią pierścienia, połączonego ściśle z mięśniówką komory, jest związany krótszy, podzielony niewielkimi szczelinami na 3 segmenty płatek tylny (ryc. 1). Oba płatki są połączone nićmi ścięgnistymi z 2 odpowiadającymi im mięśniami brodawkowatymi, których układ przestrzenny jest w dużym stopniu zależny od kurczliwości, a w efekcie również geometrii ściany lewej komory. Charakterystyczne dla zastawki mitralnej jest odchodzenie nici ścięgnistych głównie z krawędzi płatków, a w mniejszym stopniu od płaszczyzny komorowej. W czasie rozkurczu oba płatki otwierają się szeroko, dając pole powierzchni zastawki 4,0-5,0 cm², w czasie skurczu zaś szczelnie do siebie przylegają, tworząc 5-10-milimetrową powierzchnię koaptacji.

Dla prawidłowego funkcjonowania zastawki konieczna jest ścisła współpraca wszystkich omówionych struktur, co w dużym stopniu można ocenić za pomocą badania echokardiograficznego3. Badanie to zwyczajowo rozpoczyna się od analizy projekcji przymostk...

Przechodząc do analizy echokardiograficznej niedomykalnej zastawki mitralnej (takie bowiem wstępne rozpoznanie postawiliśmy, osłuchując pacjenta), należy postępować według następujących wskazówek:

1. Opisać morfologię zastawki i aparatu podzastawkowego.
2. Ocenić wielkość i funkcję lewej komory, w tym frakcję wyrzutową oraz rozległość i miejsce ewentualnych zaburzeń kurczliwości.
3. Określić stopień zaawansowania niedomykalności. Bardzo ważne jest zweryfikowanie tej oceny po zastosowaniu optymalnego leczenia farmakologicznego i elektrofizjologicznego. Z praktyki wiemy, że przynosi ono zazwyczaj istotną poprawę hemodynamiczną, a więc i zmniejszenie frakcji niedomykalności.