Stan przedegzaminacyjny

Prewencja chorób sercowo-naczyniowych w praktyce Część 1. Ogólne zalecenia kontrolne i ocena ryzyka

dr n. med. Michał Kowara1,2

prof. dr hab. n. med. Marcin Grabowski1

1I Katedra i Klinika Kardiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny 
2Katedra i Zakład Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Marcin Grabowski

I Katedra i Klinika Kardiologii

Warszawski Uniwersytet Medyczny

ul. Banacha 1A, 02-097 Warszawa

e-mail: marcin.grabowski@wum.edu.pl

  • Choroby układu sercowo-naczyniowego o etiologii miażdżycowej (ASCVD) – narastający problem
  • Częstość oceny i stratyfikacja ryzyka sercowo-naczyniowego u osób pozornie zdrowych oraz pacjentów z rozpoznanymi schorzeniami
  • Strategie postępowania w zależności od określonego stopnia ryzyka

Spodziewana długość życia wzrosła w sposób istotny na przestrzeni ostatnich 60 lat (o 10,1 roku dla mężczyzn i 11,9 roku dla kobiet), co wykazano na podstawie populacji ponad 300 000 osób z badania Framingham. Niemniej całkowite ryzyko zapadnięcia na chorobę układu sercowo-naczyniowego o etiologii miażdżycowej (ASCVD – atherosclerotic cardiovascular disease: zawał serca, niestabilna dławica, przewlekły zespół wieńcowy [Vasan i wsp. w cytowanej pracy używają starszego określenia – „stabilna dławica”], udar mózgu, przejściowy napad niedokrwienny, choroba tętnic obwodowych oraz niewydolność serca) dla mężczyzny i kobiety w wieku 45 lat w ciągu całego życia (RLR – remaining life risk) wynosi odpowiednio 45,6% oraz 42,4%1. Choroby układu sercowo-naczyniowego, a zwłaszcza ich powikłania takie jak zawał serca, istotnie skracają długość życia, pogarszają jego jakość (nierzadko stając się przyczyną niepełnosprawności) oraz dodatkowo generują bardzo duże koszty dla systemu opieki zdrowotnej i tym samym budżetu państwa. Szacuje się, że liczba osób cierpiących na chorobę niedokrwienną serca (wg wcześniejszej definicji; obecnie stosowane jest szersze pojęcie – „przewlekły zespół wieńcowy”) w Stanach Zjednoczonych w ciągu 30 lat wzrośnie o 47%, z 11,7 mln chorych w 2010 r. do 17,3 mln w 2040 r., natomiast koszty opieki zdrowotnej związanej z tą chorobą zwiększą się w tym czasie o 41%, z kwoty 126,2 mld dolarów do kwoty 177,5 mld dolarów (dane z publikacji z 2011 r., z oczywistych względów nieuwzględniające wpływu ważnego czynnika, jakim była pandemia COVID-19, na epidemiologię chorób sercowo-naczyniowych w aspekcie długoterminowym)2. Z tego powodu niezwykle ważną kwestią pozostają działania mające na celu prewencję schorzeń układu krążenia, natomiast podstawą ich skuteczności jest w pierwszej kolejności ocena ryzyka sercowo-naczyniowego. Wartościowym przewodnikiem po zasadach dotyczących prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego są wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC – European Society of Cardiology) z 2021 r.3

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Częstość oceny ryzyka sercowo-naczyniowego

Pierwszym aspektem prewencji chorób sercowo-naczyniowych poruszonym we wspomnianych wytycznych jest ocena ryzyka sercowo-naczyniowego. Ocenę tę:

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego dzieli się na trzy grupy:

Stratyfikacja ryzyka sercowo-naczyniowego

Pierwszym istotnym aspektem służącym opracowaniu i wdrożeniu poprawnych działań prewencyjnych jest odpowiednia stratyfikacja pacjenta do określonej grupy ryzyka sercowo-naczyniowego, a ściślej [...]

Stratyfikacja ryzyka epizodu ASCVD u osób pozornie zdrowych

Podstawową metodą stosowaną w stratyfikacji ryzyka w tej grupie pacjentów jest wykorzystanie skali SCORE2 (dla osób w wieku 40-69 lat) oraz [...]

Stratyfikacja ryzyka sercowo-naczyniowego u osób z rozpoznanymi chorobami

Jak wspomniano, schorzenia takie jak cukrzyca, przewlekła choroba nerek, rodzinna hipercholesterolemia oraz sama ASCVD stratyfikują chorego na ogół do wysokich grup [...]

Strategie postępowania w zależności od ryzyka sercowo-naczyniowego

Zakwalifikowanie pacjenta do określonej grupy ryzyka sercowo-naczyniowego determinuje strategię postępowania, przy czym należy podkreślić (co uczyniono również w wytycznych), że zarówno [...]

Podsumowanie

Skuteczna prewencja chorób układu sercowo-naczyniowego rozpoczyna się od odpowiedniej stratyfikacji ryzyka, a następnie obejmuje ustalenie celów terapeutycznych oraz ich konsekwentną, etapową [...]

Do góry