Pacjenci hospitalizowani na oddziałach intensywnej terapii (OIT) są narażeni na wiele czynników sprzyjających występowaniu zaburzeń rytmu serca. Najczęściej stwierdzaną arytmią jest migotanie przedsionków (AF – atrial fibrillation). Ze względu na brak jednoznacznych wytycznych i zaleceń dotyczących postępowania sprawowanie opieki nad tymi chorymi może stanowić istotne wyzwanie w praktyce klinicznej. W ostrej fazie choroby kluczową strategią jest identyfikacja i leczenie czynników wywołujących arytmię. Mając na uwadze wysokie ryzyko nawrotu AF w odległej obserwacji po wypisie ze szpitala, należy monitorować chorego w trybie ambulatoryjnym.

Epidemiologia i skala problemu

AF jest najczęstszą arytmią występującą u pacjentów na OIT. W porównaniu z populacją ogólną w tej grupie chorych obserwuje się istotne różnice w zakresie patofizjologii, a także skuteczności i bezpieczeństwa leczenia. Szacuje się, że pierwszorazowe AF dotyczy ok. 5-11% pacjentów przebywających na oddziałach intensywnej terapii^1,2. W przypadku chorych we wstrząsie septycznym odsetek ten zwiększa się nawet do 46%³. Inną grupą obciążoną ryzykiem AF są pacjenci po operacjach, nie tylko kardiochirurgicznych. Niejednokrotnie trudno jest stwierdzić, czy obecny epizod AF jest wtórny do aktualnego ostrego stanu chorego, czy też pacjent już wcześniej cierpiał z powodu arytmii. Nieleczone AF może prowadzić do powikłań zakrzepowo-zatorowych, zwiększonej chorobowości i śmiertelności, a także wydłużenia czasu pobytu w szpitalu. Wszystkie te konsekwencje przekładają się na wzrost kosztów dla systemu opieki zdrowotnej. Wystąpienie arytmii w ostrej fazie choroby wiąże się z istotnie podwyższonym ryzykiem nawrotu. Tym samym po wypisie ze szpitala pacjenci wymagają uważnej, długoterminowej obserwacji klinicznej oraz monitorowania rytmu serca.

Brak wytycznych postępowania przeznaczonych ściśle dla omawianej grupy chorych często skutkuje istotnymi różnicami w codziennej praktyce klinicznej. W niedawno przeprowadzonym międzynarodowym badaniu ankietowym wykazano, że w 80% uwzględnionych OIT deklarowano brak ustanowionych lokalnych procedur postępowania w AF⁴. Preferowaną strategią leczenia I rzutu w przypadku chorych stabilnych hemodynamicznie była obserwacja (aż 95% ankietowanych), w drugiej kolejności wskazywano na kontrolę rytmu (3%), a najrzadziej na kontrolę częstotliwości rytmu komór (2%). Istotne różnice wykazano w zakresie preferowanych leków antyarytmicznych i stosowanego leczenia przeciwkrzepliwego.