Wprowadzenie

Paradoks XXI wieku polega na tym, że częstość występowania chorób układu krążenia jest obecnie prawie identyczna jak w latach 70. XX wieku. I chociaż nie umieramy już tak często z powodu chorób serca jak wówczas, tak samo często na nie zapadamy. Udaje się skuteczniej opóźniać śmierć z ich powodu, jednak wciąż jeszcze nie udaje się zmniejszyć zachorowalności na nie. Potwierdzają to badania NATPOL 2011, w których wykazano, że 10-letnia walka, chociażby z nadciśnieniem tętniczym, nie przyniosła oczekiwanych efektów, ponieważ w porównaniu z 2002 rokiem w roku 2011 liczba chorych wzrosła o 2% [1].

Profilaktyka

Istotna jest profilaktyka pierwotna skierowana do populacji ogólnej – wdrożenie zasad prawidłowego żywienia i prozdrowotnego stylu życia, które są szansą na zmniejszenie ryzyka nie tylko choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia tętniczego, ale również innych chorób cywilizacyjnych. W przypadku pacjentów z chorobami układu krążenia, po przebytym zawale mięśnia sercowego czy udarze mózgu konieczne jest włączenie leczenia dietetycznego do terapii ogólnej choroby. Wówczas dieta obok farmakoterapii, rehabilitacji czy psychoterapii staje się jednym z ważnych elementów leczenia.

Skuteczna profilaktyka nadciśnienia tętniczego musi być prowadzona systematycznie i promować odpowiednie zmiany w stylu życia, które pozwolą zapobiegać wahaniom ciś-nienia tętniczego lub opóźniać wystąpienie nadciśnienia. Działania takie są niezbędne, ponieważ nadciśnienie jest chorobą wymagającą od chwili rozpoznania leczenia przez całe życie pacjenta. Pociąga to za sobą znaczne koszty bezpośrednie i wysokie koszty leczenia powikłań. Profilaktyka znacznie mniejszym kosztem pozwala zapobiec wystąpieniu choroby, poprawić wyniki leczenia oraz zmniejszyć występowanie innych czynników ryzyka chorób układu krążenia. Odpowiednie zmiany stylu życia należy zalecać również wszystkim chorym, bez względu na długość trwania i stadium choroby. Warto pamiętać, że jeśli u chorych oprócz nadciśnienia rozpoznajemy inne choroby sercowo-naczyniowe lub o podłożu metabolicznym (np. dyslipidemia, cukrzyca), zmiana stylu życia jest niezbędnym elementem terapeutycznym. Często nie wystarczy do właściwego leczenia choroby, jest jednak konieczna, ponieważ pozwala zmniejszyć liczbę i wielkość dawek leków hipotensyjnych potrzebnych do osiągnięcia celu leczenia. Kanadyjskie badania wykazały, że pacjenci z nowo rozpoznaną chorobą podejmują działania zmieniające ich dotychczasowy styl życia, czyli zwiększają aktywność fizyczną, zmniejszają spożycie soli, podejmują próby zrzucenia nadmiaru kilogramów czy zaprzestania palenia tytoniu. Jednak dość szybko, w miarę poprawy samopoczucia, zarzucają podjęte zobowiązania i wracają do starych nawyków. Tłumaczą takie postępowanie brakiem czasu lub współistnieniem innych dolegliwości zdrowotnych utrudniających wprowadzenie zmian [2].