Orzechy zawierają szereg składników pokarmowych, które mogą wpływać na stan zdrowia. Wśród nich wymienić można nienasycone kwasy tłuszczowe, błonnik, witaminę E, ryboflawinę, foliany, składniki mineralne (potas, miedź, magnez, wapń, selen), fitosterole oraz polifenole. Ostatnio ukazały się trzy systematyczne przeglądy prac i metaanalizy dotyczące wpływu systematycznego spożywania orzechów na ryzyko rozwoju chorób układu krążenia i cukrzycy.

Zhou i wsp. za cel postawili sobie określenie związku pomiędzy spożywaniem orzechów i ryzykiem wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, udaru, nadciśnienia tętniczego i cukrzycy typu 2. Do analizy włączono 23 badania prospektywne (USA – 18, Europa – 4, Chiny – 1). Okres obserwacji wahał się od 3,8 do 26 lat. Stwierdzono, że regularne spożywanie orzechów wpływało na zmniejszenie ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca oraz nadciśnienia tętniczego, natomiast nie miało wpływu na ryzyko wystąpienia udaru i cukrzycy typu 2.

Luo i wsp. badali związek między spożyciem orzechów a ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia oraz umieralnością o dowolnym podłożu. Do analizy włączono 31 raportów z 18 badań prospektywnych (USA – 14 badań, Europa – 3, Chiny – 1). Okres obserwacji trwał od 4 do 30 lat. Stwierdzono, że regularne spożywanie orzechów wpływa na zmniejszenie ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, generalnie chorób układu krążenia, oraz jest związane ze zmniejszeniem umieralności. Jednocześnie stwierdzono, podobnie jak w pracy Zhou i wsp, że nie wpływało to na występowanie udarów i cukrzycy typu 2.

Afshin i wsp. poszukiwali związku pomiędzy spożywaniem orzechów i warzyw strączkowych a występowaniem choroby niedokrwiennej serca, udaru i cukrzycy. Do analizy włączyli 23 badania prospektywne, 2 retrospektywne i 2 interwencyjne. Również oni stwierdzili odwrotną zależność pomiędzy spożywaniem orzechów a występowaniem choroby niedokrwiennej serca. Ponadto stwierdzili odwrotną zależność pomiędzy spożywaniem warzyw strączkowych a występowaniem tej choroby. Jednocześnie, podobnie jak we wcześniej cytowanych pracach, nie stwierdzono istnienia zależności pomiędzy spożywaniem orzechów a występowaniem udarów. Również spożywanie warzyw strączkowych nie wpływało na występowanie udarów. Odmiennie niż w pracy Luo i wsp. oraz Zhou i wsp., stwierdzili wpływ spożywania orzechów na zmniejszenie ryzyka wystąpienia cukrzycy.

Komentarz

Autorzy powyżej cytowanych prac niezależnie stwierdzili, że regularne spożywanie orzechów może mieć korzystny wpływ na układ krążenia i zmniejszać ryzyko wystąpienia jego schorzeń. Wpływ orzechów na organizm człowieka może wynikać z kilku mechanizmów. Zawierają one nienasycone kwasy tłuszczowe, które mogą wpływać na zmniejszenie ryzyka wystąpienia schorzeń układu krążenia. Zawierają stosunkowo małe ilości węglowodanów i są to węglowodany złożone, co skutkuje niewielkim zwiększeniem stężenia glukozy we krwi po ich spożyciu. Zawierają znaczną ilość białka roślinnego, L-argininy, folianów, błonnika, fitosteroli oraz składników mineralnych (między innymi wapnia, magnezu i potasu). Ponadto orzechy, które nie są dosalane, zawierają małe ilości sodu. Generalnie składniki pokarmowe znajdujące się w orzechach wpływają na zmniejszenie stanu zapalnego w organizmie, prowadząc do zmniejszenia ilości prozapalnych cytokin we krwi, zmniejszenia stresu oksydacyjnego, isnulinooporności oraz korzystnie wpływają na funkcje śródbłonka. Istnieją również raporty z badań, w których stwierdza się wpływ regularnego spożywania orzechów na zmniejszenie stężenia cholesterolu we krwi.

Należy zaznaczyć, że orzechy są spożywane wraz z innymi produktami spożywczymi. Powinny być one zatem jednym ze składników prawidłowo zestawionej diety. W badaniu PREDIMED stwierdzono, że odżywianie się zgodnie z zasadami diety śródziemnomorskiej oraz codzienne przyjmowanie 30 gramów orzechów (migdały, orzechy włoskie, orzechy laskowe) wpływało na zmniejszenie rozkurczowego ciśnienia tętniczego, ryzyka wystąpienia zespołu metabolicznego, udaru, generalnie schorzeń układu krążenia, oraz ogólnej śmiertelności, w porównaniu z grupą kontrolną.

Niejednoznaczne są wyniki dotyczące znaczenia spożywania orzechów na ryzyko wystąpienia cukrzycy. Zaznaczyć jednak należy, że w badaniu PREDIMED stwierdzono, że dieta śródziemnomorska wzbogacona w orzechy ma wpływ na zmniejszenie ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2.

Oczywiście orzechy nie są jednorodną grupą produktów, a poszczególne ich rodzaje mogą różnić się składem, a tym samym wpływem na organizm człowieka. Konieczne są dalsze badania, pozwalające na określenie wpływu poszczególnych rodzajów orzechów na zdrowie. Należy jednak dodać, że orzechy są produktem o dużej wartości energetycznej (100 g ≥ 600 kcal). Warto na to zwrócić uwagę, kierując zalecenie do pacjentów, aby włączyli do diety orzechy i zaznaczyć, jaka to powinna być ilość, np. łyżka dziennie. ■