Nowości
Jak mierzyć kruchość w starości – nowe wskazówki
Dr n. med. Katarzyna Broczek
Wykrywanie i prewencja zespołu kruchości (ang. frailty syndrome) są jednymi z najważniejszych działań mających na celu zapobieganie rozwojowi niepełnosprawności u osób w starszym wieku. Najnowsze doniesienia naukowe sugerują, aby rozszerzyć liczbę ocenianych kryteriów kruchości. Wyniki badań wskazują, że poziom kruchości koreluje z ryzykiem hospitalizacji i zgonu osób starszych.
Nowa robocza definicja zespołu kruchości (Garcia-Garcia, 2014) uwzględnia następujące domeny i wskaźniki:
Równowaga energetyczna i stan odżywienia
• Utrata masy ciała
• BMI
• Obwód talii
• Stężenie albumin w surowicy
• Aktywność fizyczna
Układ nerwowy
• Płynność słowna (wymienianie nazw zwierząt przez minutę)
• Równowaga (próba Romberga)
Układ krążenia
• Wskaźnik kostka – ramię
Siła mięśniowa
• Uścisk ręki
• Wyprost kolana
Wytrzymałość
• Test wstawania z krzesła (liczba powtórzeń w czasie 30 sekund)
Szybkość chodu
• Pomiar szybkości chodu na dystansie trzech metrów
Interpretacja wyniku: Każdy z pomiarów oceniany jest w skali 0-4 (domeny 1-5 i 7) lub 0-5 (domena 6), gdzie 0 odpowiada najlepszemu wynikowi. Następnie punkty sumuje się i przelicza zgodnie z algorytmem podanym przez autorów. Końcowy wynik może wynosić od 0 do 100. Im jest niższy, tym mniejsze ryzyko zespołu kruchości.
Dotychczas stosowano dwa rodzaje kryteriów rozpoznawania zespołu kruchości: tzw. fenotyp kruchości (Frailty phenotype – Fried, 2001) i indeks kruchości (Frailty Index – Rockwood, 2007). Pierwszy z nich, uwzględniający pięć kryteriów (ramka – Fenotyp zespołu kruchości), znalazł dość szerokie zastosowanie w ocenie geriatrycznej, podczas gdy drugi, ze względu na złożony charakter, jest stosowany głównie w opracowaniach naukowych. Nowe podejście do problemu proponują naukowcy hiszpańscy, którzy opracowali nowe narzędzie diagnostyczne do rozpoznawania stanu kruchości: The Frailty Trait Scale, czyli skalę cech kruchości.
Fenotyp zespołu kruchości (Fried, 2001)
• Utrata masy ciała (co najmniej 5 kg lub 5 proc. w ciągu roku)
• Uczucie zmęczenia, wyczerpania
• Osłabienie siły mięśniowej
• Wolne tempo chodu
• Niski poziom aktywności fizycznej
Interpretacja wyniku: liczba spełnionych kryteriów = 0 – stan prawidłowy; 1 lub 2 – ryzyko zespołu kruchości (ang. pre-frailty); ≥ 3 – zespół kruchości.
W skali tej ocenia się siedem domen z wykorzystaniem 12 pomiarów będących biologicznymi przejawami kruchości (ramka). Autorzy proponujący to nowe podejście wskazują, że pozwala ono na lepsze opisanie dynamiki zmian w czasie, od pełnej witalności do stanu kruchości, i być może będzie bardziej przydatne w praktyce niż stosowane dotychczas skale. Znaczenie nowych kryteriów kruchości sprawdzono w grupie 1972 osób starszych w ramach longitudinalnego badania The Toledo Study for Healthy Aging. Po trwającej średnio 3,5 roku obserwacji okazało się, że co czwarta osoba była hospitalizowana, a co dziesiąta zmarła. Te niekorzystne wyniki korelowały z większym nasileniem cech kruchości.