Ciekawe badania przeprowadzili badacze brazylijscy, którzy poddali obserwacji 271 dziewcząt i chłopców z nadwagą w wieku 10-16 lat. Zespół metaboliczny występował u 14 proc. badanych. Dla obu płci wykazano negatywny wpływ na wyniki pomiarów BMD (bone mineral density) dla końca bliższego kości udowej, kręgosłupa i całego szkieletu. Co więcej, negatywny wpływ na BMD miały duży obwód brzucha, niskie stężenie cholesterolu HDL, hipertriglicerydemia oraz wysokie wartości ciśnienia tętniczego. Te obserwacje dotyczyły zarówno dziewcząt, jak i chłopców. Bezpośrednie porównania wyników BMD u osób z zespołem metabolicznym oraz bez tego rozpoznania nie wykazywały różnic, ale przy wzięciu pod uwagę masy ciała okazało się, że obecność zespołu metabolicznego jest czynnikiem negatywnym.

Okres dojrzewania jest kluczowy dla prawidłowego tworzenia się tkanki kostnej. W okresie kilku lat dochodzi do akumulacji 40-50 proc. całego wapnia w szkielecie człowieka, stąd określenie C. Denta z 1970 roku, że osteoporoza to choroba o korzeniach tkwiących w dzieciństwie, jest jak najbardziej aktualne. Uzyskanie możliwie wysokiej, szczytowej wartości gęstości mineralnej kości (BMD) jest zależne od szeregu czynników, np. aktywności fizycznej, stosowanej diety. Dawniej traktowaliśmy wysoką masę ciała jako czynnik jednoznacznie protekcyjny, ale nowsze obserwacje nie są już tak jednoznaczne. Tkanka tłuszczowa jest postrzegana jako narząd endokrynny o wielokierunkowym wpływie na biologię człowieka. Z tych powodów prowadzone są liczne badania zależności masy ciała i obecności zespołu metabolicznego oraz stopnia rozwoju osteoporozy. Niewiele badań w tym względzie dotyczy kluczowego okresu dojrzewania płciowego, a coraz częstsze występowanie zespołu metabolicznego (otyłość brzuszna, zaburzenia tolerancji glukozy, dyslipdemia, nadciśnienie tętnicze) wskazują, że takie badania mogą wnieść nowe, ważne informacje.

Komentarz

Sądzę, że współcześnie, gdy obserwujemy znaczne zmiany dotyczące trybu życia, diety i aktywności fizycznej młodego pokolenia, częstość występowania zespołu metabolicznego będzie wzrastać. Do innych, już dość oczywistych konsekwencji tego stanu, takich jak np. rozwój cukrzycy czy miażdżycy, mogą dojść także zaburzenia metabolizmu kostnego. Oczywiście rzeczywisty efekt końcowy w postaci częstszego występowania złamań ujawni się najpewniej dopiero za kilka dekad, ale już dziś powinniśmy podjąć działania o charakterze profilaktycznym. Podstawą tych działań winna być regularna aktywność fizyczna oraz dieta z ograniczeniem podaży cukrów i tłuszczu.