Do dyrektorów izb skarbowych często trafiają wnioski o interpretacje podatkowe związane z opodatkowaniem lub zwolnieniem z podatku VAT usług szkół rodzenia. W opinii fiskusa zależy to od tego, czy organizowane są one przez szpitale lub na ich terenie, prowadzone przez lekarzy, położne i pielęgniarki albo też osoby niewykonujące zawodów medycznych.

Organizowane przez szpital

Załóżmy więc, że szpital mający status podmiotu leczniczego w ramach swojej działalności sprawuje opiekę medyczną nad kobietami oraz ich nowo narodzonymi dziećmi w okresie ciąży oraz w okresie okołoporodowym. W ramach tej opieki zapewnia pacjentkom także zajęcia w tzw. szkole rodzenia, które są zajęciami profilaktyczno-edukacyjnymi, prowadzonymi przez położne, lekarzy położników czy lekarzy neonatologów itp.

Czy te zajęcia będą zwolnione z VAT?

Zacznijmy od tego, że zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT zwolnione z tego podatku są „usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze”.

Aby możliwe było zastosowanie zwolnienia na podstawie tego przepisu, muszą zostać spełnione łącznie dwa warunki:

• Podmiotowy, tj. usługi muszą być świadczone przez podmiot leczniczy;
• Przedmiotowy, tj. świadczone usługi muszą służyć profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu oraz poprawie zdrowia człowieka.
  
  

Szpital spełnia oba te warunki. Potwierdza to m.in. dyrektor izby skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 23 sierpnia 2013 roku (sygn. IPPP3/443-468/13-9/LK), w której czytamy: „Jakkolwiek ciąża i związany z nią poród nie jest stanem chorobowym wymagającym leczenia, jednak niewątpliwie jest stanem wymagającym szczególnej opieki zarówno profilaktycznej, jak i medycznej, właśnie ze względu na zapobieżenie ewentualnym problemom zdrowotnym zarówno matki jak i dziecka”. Świadczone przez szpital usługi, chociaż nie służą bezpośrednio leczeniu, to niewątpliwie celem ich jest zapobieganie chorobom, w tym konkretnym przypadku powikłaniom i komplikacjom związanym z ciążą, porodem i okresem poporodowym oraz ochroną zdrowia zarówno kobiety ciężarnej, jak i jej dziecka. Należy zatem uznać, iż wszelkie działania podejmowane w celu zapewnienia bezpiecznego porodu, zarówno usprawniające ćwiczenia fizyczne przygotowujące do porodu, jak i eliminowanie napięć psychicznych, służą ochronie. Organy podatkowe przyjmują zatem, że świadczone przez podmioty lecznicze (np. szpitale) usługi szkoły rodzenia korzystają ze zwolnienia z VAT na podstawie wyżej wymienionego artykułu, gdyż w istocie służą profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia. Co więcej, uznają też, że dla zastosowania tego zwolnienia nie ma znaczenia źródło finansowania tych świadczeń (może to być np. NFZ, firma ubezpieczeniowa albo sama pacjentka).

Organizowane na terenie szpitala

Co w sytuacji, gdy usługi szkoły rodzenia świadczone są nie przez szpital, ale na jego terenie? Czy będą korzystać ze zwolnienia z VAT?

Zdaniem organów podatkowych tak, ale na podstawie innego przepisu. Jest nim art. 43 ust. 1 pkt 1 pkt 18a ustawy o VAT. Wynika z niego, że zwolnione z VAT są „usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, świadczone na rzecz podmiotów leczniczych na terenie ich przedsiębiorstw, w których wykonywana jest działalność lecznicza”.

Taką opinię zawarł w interpretacji indywidualnej z 17 grudnia 2013 roku (sygn. IBPP3/443-1163/13/EJ) dyrektor izby skarbowej w Katowicach. Stwierdził, że „usługi polegające na prowadzeniu szkoły rodzenia (realizowane przez zatrudnione położne) na terenie przedsiębiorstwa opieki zdrowotnej (w pionie ginekologiczno-położniczym) mogą korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT”.

Zależy, kto świadczy usługę

Szkoły rodzenia mogą prowadzić lekarze, pielęgniarki i położne, ale też osoby niewykonujące zawodu medycznego. W tym pierwszym przypadku usługi te korzystają ze zwolnienia z podatku VAT. Podstawą jest art. 43 ust. 1 pkt 19 ustawy o VAT. Wynika z niego, że ze zwolnienia korzystają „usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, świadczone w ramach wykonywania zawodów lekarza i lekarza dentysty, pielęgniarki i położnej, zawodów medycznych wymienionych w ustawie o działalności leczniczej oraz psychologa”.

Z inną sytuacją mamy do czynienia w przypadku usług szkoły rodzenia, które są świadczone w ramach wykonywania zawodu medycznego. Takie stanowisko wyraził dyrektor izby skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 7 listopada 2011 roku (sygn. IBPP4/443-1174/11/AŚ). Zanegował w niej prawo do zwolnienia z VAT usług szkoły rodzenia prowadzonej przez magistra zdrowia publicznego.