Choroba małych naczyń jest w istocie patologią małych tętnic przeszywających, które zaopatrują podkorowe struktury mózgu. Choroba ta może doprowadzić do udarów, niekiedy charakteryzujących się mierną ruchową manifestacją kliniczną. Jest ona związana ze znacznym występowaniem apatii i depresji, prawdopodobnie połączonych z uszkodzeniami włókien podkorowych istotnych dla regulacji procesów emocjonalnych. W związku z tym choroba ta może służyć niejako jako mechanizm badawczy występowania zaburzeń neuropsychiatrycznych. Celem niniejszej pracy była ocena wpływu stopnia uszkodzeń istoty podkorowej mózgowia występujących w chorobie małych naczyń oraz próba przewidywania na tej podstawie dalszego przebiegu klinicznego.

W badaniach wzięło udział 118 osób, średnia wieku 68,9 roku, 65 proc. mężczyzn. Osoby te miały potwierdzony w rezonansie magnetycznym udar lakunarny z opisywaną leukoarajozą. Następnie wykonywano u nich testy poznawcze oceniające apatię, depresję, jakość życia oraz przeprowadzano radiologiczny pomiar tensora dyfuzji w badaniu MRI. Uzyskane wyniki porównywano z grupą 198 osób, u których nie występowała choroba małych naczyń. Stwierdzono, iż zarówno występowanie apatii, jak i depresji było niezależnym czynnikiem prognostycznym dla oceny jakości życia. W analizie opartej na wokselach apatia okazała się związana z uszkodzeniami struktury białej mózgowia, a zwłaszcza układu limbicznego, w tym przedniej części obręczy oraz sklepienia. W przeciwieństwie do apatii nie znaleziono istotnych związków pomiędzy patologicznymi rozrzedzeniami istoty białej i objawami depresji.

Autorzy badania wnioskują zatem, iż choroba małych naczyń związana z uszkodzeniem sieci struktur podkorowych jest związana z zaburzeniami charakteryzującymi się apatią, lecz nie bezpośrednio z zespołem depresyjnym. Może to skutkować zaburzeniami regulacji procesów emocjonalnych, układu nagrody i mechanizmu osiągania celów.

Komentarz

Choroba małych naczyń pozostaje często niezauważalna neurologicznie, mimo iż prawdopodobnie jest przyczyną ok. 30 proc. udarów mózgu. Charakteryzuje się klinicznie zaburzeniami z zakresu neuropsychiatrii. Anatomopatologicznie przyczynami choroby są zaburzenia w zakresie małych przeszywających naczyń tętniczych, które zaopatrują głębokie struktury istoty białej i szarej mózgu. W przypadku okluzji tych naczyń dochodzi do udarów podkorowych, a raczej mikroudarów, często niewiążących się ze znacznym następowym niedowładem. Wzrastająca częstość wykonywania badań neuroobrazowych, zwłaszcza rezonansu magnetycznego mózgowia, może wychwycić patologię w zakresie struktur podkorowych niemającą jeszcze typowej manifestacji klinicznej. Może to pozwolić doświadczonemu lekarzowi na analizę ewentualnych czynników będących podłożem zmian występujących w drobnych naczyniach prowadzących nieuchronnie do udarów lakunarnych.

Właściwa analiza czynników ryzyka udaru prowadzi do prewencji, niejako prewencji wtórnej. W ten sposób poprzez zmianę modyfikowalnych czynników ryzyka udaru możemy czasami znacząco podnieść jakość dalszego życia pacjenta, co oczywiście nie może się odbyć bez jego czynnego współudziału. A zatem jeżeli ktoś wykazuje objawy apatii, kierujmy go do psychiatry, ale też i do neurologa, gdyż może być to pierwszy objaw występowania „niewinnych” udarów lakunarnych mózgowia.