Od ponad dwóch dekad są prowadzone projekty zmierzające do zmniejszenia występowania kolejnych złamań. Programy określane jako Fracture Liaison Service (FLS) dotyczą pacjentów ze złamaniem osteoporotycznym, a celem jest objęcie ich opieką lekarską, co ma zmniejszyć ryzyko kolejnych złamań. Mimo niezłej skuteczności projektów FLS, wyrażającej się zmniejszeniem częstości występowania dalszych złamań od kilku do nawet kilkudziesięciu procent w codziennej praktyce, trudno jest uzyskać analogicznie pozytywne wyniki. W celu oceny skuteczności różnych modeli FLS zainicjowano przez International Osteoporosis Foundation program „Capture the Fracture^®”. Program obejmował dane zebrane w specjalnie przygotowanych kwestionariuszach z 60 szpitali o różnych modelach własnościowych (publiczne, prywatne) z całego świata. Skuteczność wtórnej prewencji złamań oceniano, przypisując danemu modelowi złotą, srebrną, brązową lub czarną (niezadowalającą) kategorię skuteczności. Czas obserwacji wynosił 12 miesięcy. Zanotowano od 146 do 6200 pacjentów ze złamaniami, populacje objęte obserwacją obejmowały od 20 tys. do 15 mln pacjentów, a łączna ich liczba ze złamaniami wyniosła 55 tys. 160. 27 szpitali uzyskało najwyższą (złotą), 23 srebrną, a 10 brązową kategorię. Nie było żadnego modelu z niezadowalającą skutecznością.

Komentarz

Wyniki pokazują, że skuteczność różnych modeli FLS nie jest zawsze taka sama, co wymaga dalszych analiz. Programy wtórnej prewencji złamań obejmują różne elementy, ale wspólnym, pozytywnym mianownikiem jest zwiększenie odsetka leczonych pacjentów. Zwykle większość z nich po zaopatrzeniu chirurgicznym nie jest kierowana na leczenie farmakologiczne, a taka praktyka dotyczy w zasadzie wszystkich krajów. Różne systemy opieki zdrowotnej, różna zamożność badanych społeczeństw czy odmienna świadomość społeczna powodują, że trudno oczekiwać zawsze takiej samej skuteczności projektów FLS. W Polsce nie mamy dotąd żadnych danych ich skuteczności, a pierwsze takie badania rozpoczęły się w 2015 roku. Z pewnością potrzebujemy przygotowania skutecznych, starannie opracowanych modeli, które powinny zostać zweryfikowane w praktyce codziennej.