Kolejnym analizowanym czynnikiem była aktywność fizyczna respondentek. Wszystkie wskazały na spacer jako formę aktywności fizycznej najczęściej przez nie uprawianą, z częstotliwością cztery-sześć razy w tygodniu – 33 osoby (54,1 proc.), trzy razy w tygodniu – 20 osób (32,8 proc.), mniej niż trzy razy w tygodniu – 8 osób (13,1 proc.), a następnie aerobik – 9 kobiet (14,8 proc.). Małym zainteresowaniem ciszyło się nordic walking, pływanie i ćwiczenia w wodzie, ćwiczenia z obciążeniem na siłowni. Tylko blisko połowa respondentek wskazała, że jest aktywna fizycznie cztery-sześć razy w tygodniu (głównie spacer). Zainteresowanie ćwiczeniami, które wpływają na wzrost gęstości kości, np. siłownia, było wśród respondentek niewielkie.

Następne analizy dotyczyły próby identyfikacji powiązań pomiędzy przebyciem złamania niskoenergetycznego bądź brakiem złamania a szeregiem zmiennych niezależnych. W tym przypadku nie stwierdzono korelacji pomiędzy występowaniem złamań a wskaźnikiem BMI.

Tabela 3. Aktywność fizyczna a złamania niskoenergetyczne w badanej grupie.

Zaobserwowano, że uprawianie aktywności fizycznej nie zmniejszyło ilości występujących złamań (p = 0,17) (tab. 3).

Dyskusja

Upadki stanowią jedną z głównych przyczyn złamań osteoporotycznych i są problemem często lekceważonym. Wyniki badań własnych są zbieżne z wynikami Czerwińskiego i wsp. (2009) i wskazują na upadki jako istotny czynnik ryzyka tych złamań. Potwierdzają to również inne badania (Pfeifer i wsp. 2001, 2002, 2004), w których upatruje się przyczyny upadków w zmianach dokonanych w sylwetce ciała oraz pogorszeniu mobilności na skutek osteoporozy.

Wiek pacjenta jest również ważną zmienną ryzyka złamań. Uzyskana w badaniach własnych dodatnia korelacja złamań niskoenergetycznych dowodzi, że im starszy pacjent, tym większe ryzyko. Ten fakt znalazł też potwierdzenie w badaniach Badurskiego i Czerwińskiego z początku XXI wieku. Powszechnie uważa się, że wysokie BMI stanowi ochronę dla kości, zazwyczaj jednak osoby otyłe z wysokim BMI mają wyższe BMD, co nie wyklucza skłonności do wystąpienia złamań osteoporotycznych. Badania Zhao i wsp. (2006) nie tylko potwierdziły zależność BMD a BMI, ale wykazały również, że wzrost masy tkanki tłuszczowej może wpłynąć niekorzystnie na gęstość mineralną kości. Jednak dotychczas jednoznacznie nie wyjaśniono przyczyn tej zależności. W badaniach własnych nie wykazano wpływu BMI na odnotowaną liczbę złamań.

Deficyt ruchu powoduje niekorzystne zmiany w organizmie człowieka, upośledzając koordynację ruchową, funkcje mięśni, nerwów, zwalniając przemianę materii. Badania przeprowadzone w 2004 roku przez GUS wykazały skłonność Polaków do biernego spędzania czasu wolnego lub niewielkiego wysiłku fizycznego. W grupie osób powyżej 50. r.ż. aktywność fizyczną dwa-trzy razy w tygodniu (aerobik, bieganie, pływanie) uprawia jedynie 26,8 proc. dorosłej części polskiej populacji. W badaniach własnych również wykazano tendencję respondentów do wyboru form aktywności fizycznej o raczej niskiej intensywności, a znikomy procent podał, że uprawia ćwiczenia z obciążeniem mniej niż trzy razy w tygodniu. Obecnie w publikacjach coraz częściej rozpatruje się pozytywny wpływ ćwiczeń na gęstość mineralną kości. Potwierdzają to badania Krolner i wsp. (2000) przeprowadzone wśród kobiet w wieku 50-73 lat z rozpoznaną osteoporozą, które podjęły umiarkowaną aktywność fizyczną dwa razy w tygodniu przez osiem miesięcy. W tym przypadku odnotowano wzrost gęstości mineralnej kości w badaniu densytometrycznym kręgosłupa lędźwiowego o 3,5 proc. Równolegle w grupie kontrolnej niepodejmującej aktywności fizycznej nastąpił spadek o 2,7 proc.

Wnioski

1. Wiek był czynnikiem determinującym złamania niskoenergetyczne. Osoby starsze częściej zgłaszały uraz.

2. Upadki były ważnym czynnikiem ryzyka złamań w następstwie osteoporozy.

3. BMI uczestniczek badań oraz występujący u nich brak lub niski poziom aktywności fizycznej nie korelowały z występowaniem złamań.