Może się okazać, że po zakończeniu roku podatkowego w działalności gospodarczej prowadzonej przez lekarza koszty jej prowadzenia przewyższyły przychody. Pojawi się zatem strata podatkowa. Na szczęście ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych pozwala na jej zrekompensowanie z dochodów w kolejnych latach.

O wysokość straty poniesionej w roku podatkowym można bowiem obniżyć dochód w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 proc. kwoty tej straty (art. 9 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Co bardzo istotne, w podatku dochodowym od osób fizycznych straty podlegają odliczeniu tylko w ramach tego samego źródła przychodów, tj. straty z danego źródła przychodów mogą być odliczane wyłącznie od dochodu z tego samego źródła przychodów. Znaczy to, że m.in. strata z działalności gospodarczej nie może być odliczana od dochodów np. z najmu (i odwrotnie) czy dochodu ze stosunku pracy.

Załóżmy dla przykładu, że lekarz pediatra prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych, a oprócz tego uzyskuje opodatkowane na zasadach ogólnych dochody z „prywatnego” (czyli poza prowadzoną działalnością) najmu mieszkania. W 2015 roku poniósł stratę z działalności gospodarczej. W ramach zeznania PIT za 2016 rok może ją odliczyć tylko od dochodu z działalności gospodarczej (jeżeli go osiągnął). Nie jest możliwe odliczenie straty z działalności gospodarczej od dochodu z najmu mieszkania.

A co, gdy w kolejnym roku zmieni formę opodatkowania działalności? Przykładowo, lekarz laryngolog w 2015 roku prowadziła działalność opodatkowaną podatkiem liniowym i ten rok zamknęła stratą. Na 2016 rok wybrała jako formę opodatkowania zasady ogólne wg skali podatkowej. Czy może w rozliczeniu za 2016 rok odliczyć stratę z działalności, jaka powstała w 2015 roku?

Tak, zmiana formy opodatkowania, jak również sposobu opodatkowania w ramach zasad ogólnych (ze skali podatkowej na podatek liniowy i odwrotnie), z jakiego podatnik korzysta w prowadzeniu działalności gospodarczej, nie wyklucza możliwości rozliczania straty z tego źródła przychodów, powstałej w roku poprzednim. Bez względu bowiem na wybraną formę opodatkowania, stosuje się w tym zakresie te same przepisy ustawy o pdof (w tym wspomniany wyżej art. 9 ust. 3).

Dlatego lekarz laryngolog może o stratę z 2015 roku obniżać dochód uzyskany w latach 2016-2020. Jednak to obniżenie w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 proc. kwoty straty, czyli np. 1/2 straty z 2015 roku odliczy w 2016 i tyle samo w 2017 – oczywiście jeśli uda jej się osiągnąć odpowiednio wysokie dochody za te lata.

Przykład: Lekarz w zeznaniu PIT-36 za 2015 rok wykazał stratę z działalności gospodarczej w wysokości 67 tys. zł. Z kolei w zeznaniu PIT-36L za 2016 wykazał z tego samego źródła dochód.

Jeżeli dochód za 2016 rok wyniósł 31 tys. zł, to chociaż 1/2 straty za 2015 rok to 33 500 zł, lekarz w PIT-36L za 2016 rok odliczy z tego tytułu tylko 31 tys. zł, bo ma taką kwotę dochodu.

Jeżeli jednak dochód za 2016 rok wyniósł 52 tys. zł, to w PIT-36L za 2016 rok lekarz odliczy od dochodu całe przysługujące mu 1/2 straty za 2015 rok, czyli 33 500 zł.

Warto wiedzieć, że pomniejszanie dochodu o poniesioną w poprzednich latach stratę jest uprawnieniem podatników, a nie ich obowiązkiem. Dlatego organy podatkowe nie mogą dokonywać takich odliczeń za podatników, jak również kwestionować faktu rezygnacji z możliwości odliczenia poniesionej straty.