MT: W piśmiennictwie są różne kryteria definiowania biegunki w zależności od przebiegu i czasu trwania. Kiedy mamy do czynienia z biegunką ostrą, a kiedy z przewlekłą?

PROF. ALICJA WIERCIŃSKA-DRAPAŁO: Definicje biegunki ostrej i przewlekłej są różne. Najczęściej biegunkę traktujemy jako ostrą, kiedy trwa do dwóch tygodni, jako przewlekającą się 2-4 tygodni, a przewlekłą ponad miesiąc. Definicje biegunki określają też liczbę stolców, ale tu istnieje duża różnorodność. Najczęściej przejmujemy, że biegunka to zmiana częstości, liczby i konsystencji wypróżnień. To pozwala na indywidualne podejście do każdego pacjenta. Dla jednej osoby cztery stolce na dobę będą biegunką, a dla innej to sytuacja niebudząca niepokoju. Dlatego ważna jest zmiana jakości i trybu wypróżnień: nawet trzy płynne stolce można uznać za biegunkę.

MT: Kiedy stan pacjenta należy uznać za niepokojący?

A.W.-D.: Gdy jest duża liczba wypróżnień, są one obfite i istnieje ryzyko odwodnienia, co najszybciej następuje u małych dzieci i osób starszych. Te grupy wiekowe mają albo jeszcze nieukształtowane mechanizmy kompensacyjne, albo już niewydolne. Jeśli biegunce towarzyszą wymioty i gorączka, to do odwodnienia dochodzi bardzo szybko. Kolejną konsekwencją są zaburzenia wodno-elektrolitowe. Prowadzą do niewydolności krążenia, spadku ciśnienia, przednerkowej, a następnie nerkowej niewydolności nerek, czyli stanu bezpośrednio zagrażającego życiu.

MT: Skoro biegunka u poszczególnych pacjentów może mieć tak różny przebieg, to kiedy lekarz powinien podjąć interwencję?

A.W.-D.: To zależy od intensywności biegunki i objawów towarzyszących. Jeden pacjent po trzech dniach może nie być bardzo odwodniony, a inny po trzech godzinach być w ciężkim stanie. Dlatego nie czas trwania biegunki, lecz stan pacjenta jest kluczowym kryterium. Interwencji wymaga każdy pacjent, u którego doszło do odwodnienia. Świadczy o tym suchość błon śluzowych, przyspieszone, słabo napięte tętno, obniżone RR. Mierzymy pacjentowi ciśnienie w pozycji leżącej i stojącej. Różnica w wartościach ciśnienia skurczowego >30 mm Hg świadczy o odwodnieniu. Napięcie skóry, napięcie gałek ocznych również wskazuje na odwodnienie, co dosyć łatwo stwierdzić u dzieci i u osób młodych. Natomiast ze względu na wiotkość skóry ten objaw u osób starszych ma bardzo ograniczoną wartość.

MT: Jakie leczenie należy zastosować w przypadku ostrej biegunki?

A.W.-D.: Najważniejszą interwencją jest podawanie płynów. Często popełnianym przez pacjentów błędem jest zaniechanie picia, ponieważ wiąże się ono z częstszymi wypróżnieniami. Uważają, że to powstrzyma objawy. Tymczasem już samo nawodnienie często...