Medycyna sportowa
Oddychanie, stabilizacja tułowia – fakty i mity
Dr n. k. f. Ryszard Biernat
Chciałbym ten artykuł skierować do lekarzy wszystkich specjalności, także psychologów, położnych, fizjoterapeutów, trenerów.
Do podjęcia tematu o oddychaniu i stabilizacji tułowia, a także jego wpływie na naszą postawę oraz funkcjonowanie skłoniły mnie obserwacje pacjentów, głównie z, jak to określają bardzo ogólnie, bólami kręgosłupa. Większość z nich miała wyraźne, mniejsze lub większe, zaburzenia rytmu oddechowego. Zauważyłem też wraz z moim zespołem, że operowanie pojęciami oddychanie paradoksalne i przeponowe nie wystarcza, żeby nauczyć prawidłowego rytmu. Postanowiliśmy więc zgłębić temat i tak powstała koncepcja nauczania pacjentów, a właściwie powrotu do naturalnego, wytworzonego przez ewolucję oddychania i stabilizacji, jako podstawowego systemu pozwalającego na prawidłowe funkcjonowanie.
Na wstępie kilka danych przekonujących o konieczności zgłębienia tematu o oddychaniu i stabilizacji tułowia. Według Chaitowa (2014) 10 proc. pacjentów w USA ma zdiagnozowaną hiperwentylację. Większa liczba osób ma subtelne, ale klinicznie znaczące zmiany w systemie oddychania, co prowadzi do hipokapnii – niedoboru CO2 we krwi z powodu hiperwentylacji – i następnie do alkalozy.
Alkaloza oddechowa jest jednostką medyczną charakteryzującą się podniesieniem poziomu Ph krwi powyżej 7,35-7,45 z jednoczesnym obniżeniem poziomu CO2 we krwi. Taki stan przesuwa osobę w stan fight or flight, zwiększa niepokój i tonus mięśniowy, obniża próg bólu. Krótkotrwała hipokapnia jest dobrze tolerowana. Jednak występująca długotrwale powoduje zwężenie naczyń w mózgu, co z kolei doprowadza do przejściowych zawrotów głowy, zaburzeń widzenia i niepokoju. Obniżona zawartość CO2 (niższy poziom jonów wapnia) zwiększa pobudliwość nerwów i mięśni. Wyjaśnia to uczucie mrowienia (pins and needles), głównie w dłoniach i stopach, oraz skurcze mięśniowe. Z obserwacji Chaitowa wynika, że prawidłowy rytm oddychania jest dzisiaj raczej wyjątkiem niż regułą (< 25 proc.). Z drugiej strony stabilność kręgosłupa i kontrola ruchu są możliwe tylko przy właściwym oddychaniu. Funkcja ta jest nierozłączna ze stabilizacją ze względu na podwójną rolę mięśni w obrębie tułowia.
Nieprawidłowe oddychanie jest silnie związane z zaburzeniem postawy (McGill, 1995, Kolar, 2012). Używając prostego języka, można stwierdzić: jeżeli ktoś ma prawidłową postawę, to może dobrze oddycha. I odwrotnie – jeżeli ktoś prawidłowo oddycha, t...