Aktualna dynamicznie zmieniająca się sytuacja związana z pandemią COVID-19 spowodowała konieczność opracowania nowych wytycznych skierowanych zarówno do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), jak i specjalistów. Czas pandemii sprzyja zachorowaniom na otyłość spowodowanym jedzeniem pod wpływem emocji oraz rozwojem zaburzeń odżywiania. Ponadto chorzy ci stanowią grupę najwyższego ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia SARS-CoV-2 i zgonu z tego powodu. Dlatego skuteczne leczenie otyłości stało się jeszcze ważniejsze niż do tej pory. Wytyczne opracowane pod patronatem Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością, Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, Sekcji Naukowej Telepsychiatrii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Polskiego Towarzystwa Kardiodiabetologicznego, Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego i Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce mają na celu poprawę diagnozowania otyłości i jej przyczyn oraz skuteczności jej leczenia. Niniejszy artykuł stanowi omówienie najważniejszych zaleceń zawartych we wspomnianym dokumencie, z naciskiem na schematy postępowania przydatne w codziennej praktyce lekarskiej.

Otyłość jako choroba ma numer E66 według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10). Nie jest to schorzenie metaboliczne. Jego etiologia jest złożona, ale zawsze czynniki sprawcze prowadzą do dodatniego bilansu energetycznego, tj. przewagi energii pobranej z pożywieniem nad energią wydatkowaną. Otyłość to choroba przewlekła, nieustępująca samoistnie i mająca tendencję do nawrotów oraz powodująca rozwój licznych chorób określanych jako jej powikłania metaboliczne i niemetaboliczne. Nadwaga jest początkowym etapem rozwoju choroby określanym przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) jako przedotyłość¹.

Aspekty etyczne omówione w wytycznych i wynikające z nich rekomendacje

Zgodnie z obiegową opinią uważa się, że otyłość jest wyłączną winą chorego. Takie podejście jest nieetyczne i powoduje, że pacjent zamiast być leczony, słyszy od lekarza: niech pan/pani schudnie, proszę coś ze sobą zrobić, niech pan/pani idzie do dietetyka, itp. Brak odpowiedniego leczenia skutkuje postępem choroby, rozwojem powikłań i niepełnosprawności, pogorszeniem jakości życia oraz skróceniem czasu jego trwania².

Obowiązujące zasady bioetyki gwarantują pacjentowi autonomię, korzyści i bezpieczeństwo leczenia oraz sprawiedliwość. Chorzy na otyłość są grupą, wobec której naruszane są te wszystkie 3 zasady bioetyki.