MT: Wpływ bakterii jelitowych na organizm człowieka stał się obszarem zainteresowania nauk neurobiologicznych. Jak bardzo zmiany w mikroflorze wpływają na ośrodkowy układ nerwowy (OUN)?

Dr hab. n. med. Błażej Misiak: Istnieje szereg mechanizmów łączących stan mikroflory jelitowej z funkcjonowaniem OUN, które aktualnie ujmuje się w ramach tzw. osi jelito–mózg. Jelito grube ma również swoje, niezależne unerwienie – trzewny układ nerwowy, który poprzez nerw błędny może komunikować się z OUN. Ponadto należy pamiętać o możliwości wpływu mikroflory jelitowej na OUN przez krwiobieg. Otóż bakterie jelitowe mają zdolność do syntezy szeregu związków chemicznych. Wśród nich są również klasyczne neuroprzekaźniki, takie jak serotonina, dopamina oraz krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Wiele z nich może przenikać do krwiobiegu oraz penetrować barierę krew–mózg, a przez to wpływać na funkcjonowanie OUN. Istnieje też możliwość wpływania mikrobiomu na aktywność tego układu poprzez indukcję tzw. podprogowego stanu zapalnego.

MT: Co to oznacza?

B.M.: Jeśli dochodzi do zmian w obrębie mikroflory jelitowej, czasem niekorzystnych, mogą one prowadzić do uruchomienia nadmiarowej odpowiedzi immunologiczno-zapalnej, która występuje w wielu zaburzeniach psychicznych. Widzimy to w podwyższonych wartościach markerów stanu zapalnego, które są wciąż w normie lub lekko ją przekraczają, ale na pewno są wyższe niż u osób zdrowych, bez zaburzeń psychicznych. Ten stan zapalny nie daje jednak fizycznych objawów.

Podprogowy stan zapalny jest definiowany jako podwyższenie stężenia markerów stanu zapalnego, takich jak cytokiny, białko C-reaktywne (CRP), gdy dochodzi też do zmian w poszczególnych populacjach leukocytów, które nie dają klinicznie istotnych objawów fizykalnych, ale są często obserwowane u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, zaburzenie dwubiegunowe czy schizofrenia. Podprogowy stan zapalny ostatnio jest wiązany z nieprawidłowościami w obrębie mikroflory jelitowej.

MT: Jakie mechanizmy do niego prowadzą?

B.M.: Mechanizmy, które leżą u podstaw związku między wydarzeniami stresującymi a stanem mikroflory, nie do końca zostały poznane i właśnie tym zajęliśmy się w naszej pracy, opublikowanej 30 sierpnia 2020 r. w prestiżowym piśmie „Progress in Neuro...