Psychoterapia

Ważna niefarmakologiczna metoda leczenia

lek. Krzysztof Szczygieł
lek. Piotr Podwalski
prof. dr hab. n. med. Jerzy Samochowiec, 

Katedra i Klinika Psychiatrii, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Psychoterapia jest często przedkładana przez pacjentów nad farmakoterapię. Należy ją wyraźnie odróżnić od wsparcia psychologicznego i mieć na uwadze, do jakiego specjalisty – psychologa czy psychoterapeuty – kierujemy pacjenta

W leczeniu zaburzeń psychicznych obok farmakoterapii psychoterapia odgrywa kluczową rolę. W etymologii słowa „psychoterapia” widzimy przywiązanie do aspektu duchowego („psyche”) i roli niesienia pomocy („therapein”), co odpowiednio po przełożeniu z greki znaczy „dusza” i „leczyć”. Na co dzień posługujemy się tym określeniem w celu zdefiniowania różnorodnych oddziaływań psychologicznych mających na celu poprawę samopoczucia, dobrostanu psychicznego pacjentów. Często obraz pacjentów oraz lekarzy o psychoterapii odnosi się do wyobrażenia o tym wszystkim, co robią psychoterapeuci w czasie spotkań z osobami, które poszukują psychoterapii. Rozmaitość nazw i rodzajów terapii (np. terapia poznawczo-behawioralna, psychodynamiczna, analityczna, systemowa, egzystencjonalna, interpersonalna, ericksonowska, skoncentrowana na rozwiązaniu, dialektyczna, ekspozycyjna, Gestalt, psychodrama i inne) zamazuje jednorodność i podkreśla różnice pomiędzy jej poszczególnymi rodzajami, co nie ułatwia konkretnego, rzeczowego zdefiniowania i postrzegania psychoterapii. Ma to także uzasadnienie w różnorodnych oddziaływaniach proponowanych w licznych nurtach (terapie behawioralne, analityczne, psychodrama, hipnoterapia) czy w wielu sposobach jej prowadzenia (terapie krótkoterminowe, długoterminowe, grupowe). Należy jednak wyraźnie odróżnić psychoterapię od wsparcia psychologicznego (poradnictwa psychologicznego) świadczonego pacjentom, ponieważ jest ona czynnikiem leczącym, natomiast cel wsparcia to udzielenie pacjentom pomocy w danej sytuacji. Udzielenie wsparcia może mieć na celu zwiększenie wiedzy pacjenta o sobie i swoim funkcjonowaniu, zwiększenie satysfakcji z życia, wykształcenie nowych umiejętności, zwiększenie asertywności, przekazanie akceptacji i zrozumienia, pocieszenie czy wysłuchanie. Jest ono świadczone w odpowiedzi na aktualne potrzeby. Z kolei psychoterapia jest formą leczenia osób, u których stwierdzono zaburzenia zdrowia psychicznego1. Norcross podaje następującą definicję: „Psychoterapia jest świadomym i zamierzonym zastosowaniem metod klinicznych i interpersonalnych zabiegów, pochodzących ze sprawdzonych twierdzeń nauk psychologicznych, w celu towarzyszenia ludziom przy modyfikacji ich zachowań, właściwości poznawczych, emocji i/lub innych osobistych charakterystyk na te, które wydają się uczestnikom tego procesu pożądane”2. Nawiązując do tej definicji, psychoterapia dzięki metodom klinicznym na podstawie teorii psychologicznych odwołuje się do podłoża obserwowanych psychopatologicznych zjawisk w celu wpłynięcia na patomechanizm, który najczęściej wynika z negatywnych doświadczeń życiowych. Dlatego jest to forma leczenia kierowana do osób doświadczających zaburzeń zdrowia psychicznego. Pośród nich psychoterapię należy szczególnie rozważyć w przypadku leczenia zaburzeń nerwicowych, osobowości, dolegliwości psychosomatycznych czy zaburzeń odżywiania. Natomiast poradnictwo psychologiczne jest kierowane do osób zdrowych, które mają trudności w realizacji życiowych ról − rodzica, małżonka czy pracownika. Należy mieć na uwadze fakt, że często pacjenci doświadczają objawów zaburzeń psychicznych, co nie jest jednoznaczne z wystąpieniem jednostki chorobowej, a większość z nich sprosta cierpieniu indywidualnie, bez pomocy profesjonalisty.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Psychiatra, psycholog, psychoterapeuta

Kompetencje specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym często są przez pacjentów mylone. Wielu ze specjalistów w trakcie szkolenia specjalizacyjnego otrzymuje częściowe przygotowanie bądź [...]

Główne nurty psychoterapii

Psychoterapia jest zagadnieniem szerokim, w którym można dokonać różnych klasyfikacji. Główne podziały są związane podstawami teoretycznymi, co wpływa na sposób konceptualizacji problematyki [...]

Formy psychoterapii

Pracując w rozmaitych nurtach, możemy spotkać się z różnymi formami psychoterapii. Jeżeli przyjrzymy się jej adresatom, może to być terapia indywidualna, grupowa, rodzinna [...]

Efektywność psychoterapii

Z przeprowadzonych badań wynika, że spośród osób, które rozpoczną psychoterapię, aż 80% osiągnie poprawę w stosunku do stanu początkowego7. Dowiedziono także, że nie [...]

Podsumowanie

Psychoterapia jest bardzo istotną formą leczenia, nierzadko przedkładaną przez pacjentów nad farmakoterapię. Osoby korzystające z niej nie są narażone na działania niepożądane, [...]

Do góry