Odkrycia i technologie
Choroby zakaźne – nowa era
Opracowała: Ewa Biernacka
Konsultantka krajowa w dziedzinie epidemiologii dr hab. n. med. Iwona Paradowska-Stankiewicz, prof. Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie, przedstawia obraz zagrożeń „nowej ery chorób zakaźnych”. Gdy świat bierze oddech po czterech latach pandemii COVID-19 wywołanej przez SARS-CoV-2 i globalnym zagrożeniu związanym z małpią ospą (MPOX − monkeypox), niebezpieczeństwo ze strony pojawiających się nowych patogenów (od lat 70. XX w. odkryto ich ok. 40) i patogenów ujawniających się ponownie, po latach nieobecności, nie ustaje
Z powodu zmian klimatu nowe oraz znane wcześniej, ponownie ujawnione patogeny krążą szerzej po świecie, widać ogniska i ekspansję chorób Marburg, Nipah, MPOX, gorączki krwotocznej krymsko-kongijskiej i lokalnie nabytej malarii w Stanach Zjednoczonych. Eksplozja infekcji ma związek z rozprzestrzenianiem się owadzich wektorów roznoszących choroby. Pojawienie się hipotetycznej choroby X, zapowiadanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO – World Health Organization), nie ma daty ani miejsca, jest za to nieuchronne, a lista możliwych nowych i powracających chorób otwarta bez ograniczeń. Tymczasem bakterie, wirusy i inne mikroorganizmy mogą z czasem uodparniać się na leki stosowane w terapii wywoływanych przez nie chorób.
Choroby nowe − emerging diseases i na nowo się pojawiające − reemerging diseases
Czynniki, które powodują ujawnianie się nowych chorób zakaźnych lub ponowne pojawienie znanych, zawdzięczamy ewolucji patogenów w czasie, zmianom interakcji między populacją ludzką a środowiskiem (wzrost liczby ludności, migracja z obszarów wiejskich do miast, międzynarodowe podróże lotnicze, bieda, wojny oraz destrukcyjne zmiany ekologiczne spowodowane rozwojem gospodarczym i użytkowaniem gruntów).
Aby nowo powstająca choroba mogła się rozwinąć, czynnik zakaźny musi zostać wprowadzony do nieodpornej na niego populacji i mieć zdolność łatwego rozprzestrzeniania się z człowieka na człowieka. Infekcja powinna być w stanie utrzymać się w populacji (coraz więcej osób zostaje zakażonych).
Zaś ponowne pojawienie się choroby może być m.in. spowodowane spadkiem zasięgu szczepień – to przypadek odry. Ta wysoce zaraźliwa i poważna infekcja, wyeliminowana w Stanach Zjednoczonych w 2000 r., a na półkuli zachodniej w 2016 r., powróciła na niektórych obszarach z powodu wzrostu liczby osób rezygnujących ze szczepionek ze względów osobistych i filozoficznych inspirowanych ruchem antyszczepionkowym.