Farmakoterapia

Cykl „Farmakoterapia” koordynowany przez prof. dr. hab. med. Marka Droździka, Kierownika Katedry Farmakologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie

Interakcje leków

prof. dr hab. n. med. Barbara Gawrońska-Szklarz1, dr hab. n. med. Monika Białecka2

1 Zakład Farmakokinetyki i Terapii Monitorowanej, Katedra Farmakologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie

2 Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej, Katedra Farmakologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie

Adres do korespondencji: prof. dr hab. med. Barbara Gawrońska-Szklarz, gszklarz@pum.edu.pl; dr hab. med. Monika Białecka, monika-bialecka@ post.pl, Katedra Farmakologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, Al. Powstańców Wielkopolskich 72, 70-111 Szczecin

Pomiędzy podanymi równocześnie lekami zawsze dochodzi do wzajemnego oddziaływania, czego wynikiem może być zmiana końcowego efektu działania każdego z nich. Interakcje często są efektem pożądanym i korzystnym, czasami jednak skutkują działaniem niepożądanym, a nawet toksycznym.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• rozpoznać czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia interakcji lekowych

• wymienić leki stwarzające największe niebezpieczeństwo wystąpienia interakcji

• przedstawić mechanizm interakcji leków

Współczesna farmakoterapia wielu chorób zakłada podanie kilku leków równocześnie (politerapia) w celu uzyskania pożądanego efektu terapeutycznego. Natomiast jednoczesne stosowanie kilku leków (polipragmazja) bez racjonalnego uzasadnienia może być przyczyną działań niepożądanych, czasami groźnych dla życia chorego. Pomiędzy podanymi równocześnie lekami zawsze dochodzi do wzajemnego oddziaływania (interakcji), czego wynikiem może być zmiana końcowego efektu działania każdego z nich. Interakcje często są efektem pożądanym i korzystnym (np. zwiększenie siły działania leku), czasami jednak skutkują działaniem niepożądanym, a nawet toksycznym. Działania niepożądane leków są przyczyną hospitalizacji około 20-30% pacjentów, głównie osób starszych, u których częstość ich występowania jest o 15-20% wyższa w porównaniu z młodszą grupą wiekową. Do wzajemnego oddziaływania i niekorzystnych interakcji dochodzi nie tylko pomiędzy jednocześnie stosowanymi lekami, ale także pomiędzy lekiem syntetycznym i niektórymi preparatami ziołowymi (np. wyciąg z dziurawca), składnikami pożywienia (sok grejpfrutowy) czy używkami (kawa, alkohol, nikotyna).1,2

Klinicznie ważne są częste interakcje skutkujące działaniami niepożądanymi, czasami groźnymi dla życia pacjenta. Czas wystąpienia interakcji różni się w zależności od dawki, drogi podania, obecności aktywnych metabolitów oraz okresów biologicznego półtrwania leków włączonych do terapii (a zwłaszcza leku, który włączono do terapii jako ostatni), np. efekty kliniczne interakcji amiodaronu oraz niektórych benzodiazepin mogą utrzymywać się przez wiele dni od momentu zaprzestania terapii.2

W tabeli 1 podano czynniki zwiększające ryzyko interakcji lekowych.

Każdy lek może wchodzić w interakcje, ale nie wszystkie objawy kliniczne będące skutkiem powyższej reakcji są dla pacjenta niebezpieczne. Do leków stwarzających największe niebezpieczeństwo interakcji należą m.in. pochodne kumaryny, doustne leki przeciwcukrzycowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), digoksyna, leki moczopędne, przeciwarytmiczne, leki przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, a także przeciwpadaczkowe.1-3

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Interakcje farmakokinetyczne leków

Przyczyną zmienionego wchłaniania leków podanych drogą przewodu pokarmowego są następujące procesy: zmiana pH treści żołądkowo-jelitowej, zjawisko adsorpcji i chelatowania lub zaburzenia perystaltyki [...]

Interakcje w fazie farmakodynamicznej

W fazie farmakodynamicznej wyróżnia się interakcje receptorowe, enzymatyczne i fizjologiczne, czyli czynnościowe. Interakcje receptorowe i enzymatyczne obserwuje się podczas stosowania kilku leków działających na [...]

Interakcje leków z żywnością

Interakcje pomiędzy lekami a składnikami pokarmu mogą zmieniać czas wystąpienia efektu farmakologicznego, długość jego trwania oraz wywołać działania niepożądane i toksyczne.

Interakcje leków syntetycznych z lekami ziołowymi

Leki ziołowe są w opinii wielu osób całkowicie bezpieczne. Dane z ostatnich lat wykazały, że stosując fitoterapię należy się liczyć z możliwością niekorzystnych interakcji [...]

Podsumowanie

Interakcje leków oraz ich skutki kliniczne są problemem niedocenianym w codziennej farmakoterapii. Próby syntetyzowania informacji na ten temat są niezwykle trudne i zawsze [...]
Do góry