Kwestią, o której się zapomina, a istotną dla lekarza i diagnosty w ustalaniu właściwego rozpoznania, jest uwzględnienie wpływu leków na wyniki badań laboratoryjnych. Stosowane leki lub ich metabolity mogą powodować zmiany wartości oznaczanych parametrów diagnostycznych, bezpośrednio interferując z metodą analityczną bądź pośrednio wpływając na zachowanie i czynność narządów wewnętrznych, w związku z czym otrzymujemy wynik zafałszowany, niezgodny z klinicznym obrazem pacjenta.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• rozpoznać nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych ze względu na wpływ leków

• wskazać strategię postępowania w przypadku wpływu leków na wynik badań laboratoryjnych

Współczesna diagnostyka medyczna zakłada, że wyniki badań laboratoryjnych powinny odzwierciedlać stan zdrowia pacjenta i stanowić ważne źródło informacji o nim w procesie diagnostycznym. Ze względu na wpływ wielu różnych czynników endogennych (wiek, płeć pacjenta) i egzogennych (stosowanie leków, dieta) na wyniki analiz bardzo istotną rolę oprócz prawidłowego przeprowadzenia badania laboratoryjnego odgrywa właściwa interpretacja jego wyników. Aby uniknąć ustalenia niewłaściwego rozpoznania, należy więc pamiętać o interferencji stosowanego u pacjenta leku z testem diagnostycznym bądź zmianach metabolicznych, jakie mogą nastąpić w wyniku jego stosowania.

Znaczenie interferencji leków we współczesnej diagnostyce laboratoryjnej

We współczesnej diagnostyce medycznej istotną, aczkolwiek nieco zapomnianą, kwestię stanowi postrzeganie farmakoterapii poprzez pryzmat oceny niezamierzonego wpływu leków na wyniki analiz laboratoryjnych, wynikającego z ich oddziaływania farmakologicznego i fizykochemicznego. W przypadku bezpośredniego działania leków na organizm lub pośredniego na czynność narządów w sposób niezależny od metodologii badań mówimy o interferencji farmakologicznej, natomiast reakcja leku lub jego metabolitu z materiałem biologicznym czy odczynnikiem stosowanym w metodyce świadczy o zachodzeniu interferencji fizykochemicznej. Przykładem interakcji leku z wynikami laboratoryjnymi o podłożu farmakologicznym jest wzrost stężenia wapnia i zmniejszenie stężenia potasu we krwi po zastosowaniu tiazydów w leczeniu nadciśnienia tętniczego czy wzrost stężenia kreatyniny po terapii kwasem acetylosalicylowym podawanym w dużych dawkach. Przykładem interferencji fizykochemicznej jest natomiast wpływ kwasu askorbinowego na reakcję enzymatyczną wykorzystywaną w oznaczaniu stężenia glukozy w moczu, w wyniku którego otrzymujemy zaniżony wynik pomiaru. Warto pamiętać, że kwas askorbinowy będący silnym związkiem redukującym może wpływać na reakcje chemiczne wykorzystywane w niektórych testach paskowych. Może mieć to istotne znaczenie w badaniach przyłóżkowych (POCT – point-of-care testing) wykonywanych przy użyciu takich testów.