Kardiotoksykologia to dziedzina, której obszar zainteresowania obejmuje zaburzenia układu krążenia w ostrych i przewlekłych zatruciach różnymi ksenobiotykami oraz problematykę toksycznego działania leków stosowanych w kardiologii.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien:

• wiedzieć, czym zajmuje się kardiotoksykologia

• znać najczęściej występujące ksenobiotyki wpływające na układ krążenia

• znać podstawowe metody terapii zatruć lekami kardiologicznymi

Historycznie rzecz ujmując, od najdawniejszych czasów stosowano trucizny w celu pozbawienia kogoś życia poprzez zatrzymanie akcji serca. Wraz z rozwojem farmakologii przybyło substancji wykorzystywanych w terapii wielu schorzeń, w tym chorób układu krążenia, które pierwotnie działają na serce i mogą przyczynić się na przykład do zaburzeń rytmu i przewodzenia, zmian ciśnienia tętniczego czy w konsekwencji powodować wystąpienie niewydolności serca i zgonu.

Z drugiej strony powszechne stosowanie w kardiologii leków poprawiających rokowanie i zmniejszających śmiertelność, a działających na inne niż tylko serce narządy, takich jak statyny, kwas acetylosalicylowy, acenokumarol, warfaryna i nowe doustne leki przeciwzakrzepowe, niesie ryzyko działań toksycznych ze względu na działanie tych leków per se. Należy także pamiętać, że ze względu na rozpowszechnienie zarówno chorób kardiologicznych, jak i leków wzrasta dostęp do tych ksenobiotyków dla potencjalnych samobójców.

Postęp, jaki nastąpił w terapii wielu chorób, w tym onkologicznych, niesie ze sobą zagrożenie uszkodzenia serca oraz układu krążenia i stanowi osobny problem wymagający przewidywania działań niepożądanych w trakcie koniecznej, często agresywnej terapii przeciwnowotworowej.

Powszechne, często nadmierne, stosowanie leków przeciwbólowych stwarza ryzyko zatruć takimi lekami, jak paracetamol czy niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), z których zwłaszcza te drugie stanowią zagrożenie dla układu krążenia, a ich toksyczność przy długotrwałym stosowaniu wydaje się coraz bardziej oczywista.

Pogoń za ekstremalnymi rekordami sportowymi spowodowała nadużywanie steroidów anabolicznych, których kardiotoksyczność jest powszechnie znana. Rozwój przemysłu, stosowanie środków ochrony roślin, zanieczyszczenia przemysłowe, tlenek węgla to także zagrożenia, których konsekwencją mogą być ostre i przewlekłe zatrucia z istotnymi czy nawet dominującymi objawami kardiologicznymi.

Do ośrodków toksykologicznych, ale i do innych jednostek ochrony zdrowia trafiają najczęściej pacjenci zatruci lekami i alkoholem etylowym, wśród których wielu przyjmuje przewlekle leki kardiologiczne. W tej grupie są pacjenci stosujący leki, któr...