Większość epizodów ostrej biegunki spowodowana jest zakażeniem (najczęściej wirusowym, rzadziej bakteryjnym lub pasożytniczym) i ustępuje samoistnie. Dokładnie zebrany wywiad, w tym epidemiologiczny, oraz badanie przedmiotowe pozwalają na wyodrębnienie chorych, u których należy wykonać badania dodatkowe lub skierować ich do leczenia szpitalnego.

WPROWADZENIE

Biegunka jest zaburzeniem prawidłowego rytmu defekacji charakteryzującym się oddawaniem stolca ze zwiększoną ilością wody (luźnego lub wodnistego), o zwiększonej objętości (>200 g/24 h) lub ze zwiększoną częstotliwością (≥3/24 h). Ze względu na czas trwania wyróżniamy biegunkę ostrą, przetrwałą i przewlekłą. W przypadku ostrej biegunki objawy występują nagle i najczęściej ustępują w ciągu 14 dni. Jeśli biegunka o nagłym początku trwa dłużej niż 14 dni, mówimy o biegunce przetrwałej. Biegunkę przewlekłą najczęściej definiuje się jako utrzymywanie się objawów powyżej 4 tygodni.^1,2 Według danych World Health Organization corocznie stwierdza się około 2 bilionów przypadków biegunki na świecie. Szacuje się, że co roku ostra biegunka występuje u 5-7% populacji, a przewlekła – u 3-5%. Biegunka stanowi jedną z głównych przyczyn zgonów w krajach rozwijających się. U dzieci do 5 r.ż. biegunka odpowiada za około 18% zgonów, głównie w Afryce i w regionach Azji Południowej. W ostatnich latach w wielu krajach stwierdza się zmniejszenie śmiertelności z powodu biegunek. W głównej mierze związane jest to z poprawą leczenia, m.in. stosowaniem doustnych płynów nawadniających, leczeniem żywieniowym oraz poprawą warunków sanitarnych i higieny. W krajach rozwiniętych biegunka jest istotną przyczyną chorobowości, zwiększając istotnie koszty opieki zdrowotnej.¹

Najczęstsze błędy popełniane w diagnostyce i leczeniu ostrej biegunki to: 1) niedokładnie zebrany wywiad, w tym epidemiologiczny, 2) nieuwzględnienie chorób współistniejących, 3) zlecanie rutynowo posiewu kału, 4) niewłaściwe przygotowanie i wysłanie próbki kału do badania, 5) niedostateczne nawadnianie chorego i nieuzupełnianie niedoboru elektrolitów, 6) stosowanie tzw. diet biegunkowych, 7) stosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych przy braku wskazań, 8) nieuwzględnienie przeciwskazań do stosowania leków przeciwbiegunkowych (takich jak loperamid), 9) zbyt powszechne stosowanie probiotyków, w tym o nieudowodnionym działaniu, 10) nieuwzględnienie zakażenia Clostridium difficile u osób hospitalizowanych lub stosujących antybiotykoterapię.

Przyczyny ostrej biegunki