Dotychczas nie opracowano ani skutecznych metod hodowli, ani wiarygodnych testów serologicznych, dlatego diagnostyka laboratoryjna zakażeń Pneumocystis jest trudna. Niezależnie od zaawansowania choroby w terapii i w profilaktyce lekiem I rzutu jest kotrimoksazol.

Pneumocystis jiroveci jest drobnoustrojem wywołującym zakażenia prawie wyłącznie u osób z upośledzoną odpornością, w tym u chorych otrzymujących leczenie immunosupresyjne, np. z powodu transplantacji. Najliczniejszą jednak grupą pacjentów, u których rozpoznawana jest pneumocystoza, są chorzy z zakażeniem HIV, a pneumocystozowe zapalenie płuc (PCP – pneumocystis pneumonia) jest od ponad 30 lat najczęstszą chorobą wskaźnikową zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS).

Historia

Historia odkrycia i klasyfikacji Pneumocystis jiroveci jest pełna niespodziewanych zwrotów. W 1909 roku brazylijski lekarz Carlos Chagas wykrył cysty nieznanego drobnoustroju w płucach szczurów i świnek morskich.¹ Chagas był odkrywcą Trypanosoma cruzi i uważał, że nowy drobnoustrój jest jedną z form świdrowca. Nowo odkrytego mikroorganizmu poszukiwał w płucach osób zmarłych z powodu trypanosomozy, co upewniało go w błędnym przekonaniu, że odkrył nową formę Trypanosoma cruzi. Antonio Carini również zaobserwował cysty u szczurów zakażonych Trypanosoma, jednak uznał, że mikroorganizm nie jest odmianą chorobotwórczego świdrowca. W 1912 roku Pierre i Marie Delanoë zaklasyfikowali Pneumocystis jako nowy gatunek pasożytniczego pierwotniaka.¹ Trzydzieści lat później, podczas II wojny światowej Vanek i Jírovec zdiagnozowali u trzech niedożywionych niemowląt śródmiąższowe zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis carinii, jednak drobnoustrojowi nie poświęcano szczególnej uwagi. W 1981 roku pneumocystozowe zapalenie płuc opisane zostało u 15 uprzednio zdrowych mężczyzn utrzymujących stosunki seksualne z mężczyznami i dopiero pandemia HIV sprawiła, że świat medyczny zwrócił uwagę na ten mikroorganizm. Za pomocą metod biologii molekularnej wykazano, że drobnoustrój ma bliższe powinowactwo z grzybami niż z pierwotniakami. Okazało się również, że wszystkie gatunki Pneumocystis są podobne morfologicznie, ale różnią się genetycznie i są swoiste dla gospodarza. W efekcie zakażający człowieka gatunek nazwano dla uhonorowania Ottona Jíroveca Pneumocystis jiroveci, zaś opisywany wcześniej Pneumocystis carinii uznano za typowy dla infekcji u szczurów.

Epidemiologia

Cykl życiowy Pneumocystis jiroveci znany jest w niewielkim stopniu, a drobnoustroju nie udało się dotychczas wyhodować in vitro (ryc. 1). Opisano trzy stadia rozwojowe patogenu oraz dwa różne sposoby rozmnażania. Rozmnażanie przez podział haploida...