Drogie Koleżanki i Koledzy,

przedstawiamy Państwu problematykę diagnostyki bólu pleców okiem radiologa na przykładzie opisów przypadków z dwu powodów.

Pierwszym jest fakt, iż w ciągu całego życia ponad 80% populacji zgłasza ból pleców. Jednym słowem trudno znaleźć jakiegokolwiek lekarza, który nie miałby w swojej praktyce pacjenta zgłaszającego ból pleców jako jeden z objawów.

Drugim powodem – wynikającym zapewne po części z pierwszego – jest wcale nie tak rzadko spotykane niedoszacowywanie patologii krążka międzykręgowego u osób młodych.

Opisy przypadków trojga młodych pacjentów odsyłanych przez kolejnych lekarzy do leczenia zachowawczego po wykonaniu jedynie badania rentgenowskiego mogą dziwić, ale jednocześnie są dowodem na to, jak trudna jest diagnostyka jednej z najczęściej występujących patologii. Młody wiek pacjenta dość często usypia naszą czujność, a w konsekwencji chory trafia do pracowni rezonansu magnetycznego z własnej inicjatywy. Na szczęście dostęp do techniki MR jest w Polsce coraz powszechniejszy i, jak widać na przedstawionych przykładach, przekłada się na szybkie wdrożenie leczenia.

Kilka słów o etiologii dyskopatii

Dyskopatie związane są głównie ze zwyrodnieniem krążka międzykręgowego, najczęściej na tle troficznym. Wraz ze starzeniem się ulega on zmianom morfologicznym, zwiększającym możliwość wystąpienia patologii.¹ Struktury jądra miażdżystego i pierścienia włóknistego praktycznie nie mają własnego unaczynienia i korzystają z włośniczek wywodzących się z trzonów kręgów. In vitro komórki te są bardzo podatne na hipoksje oraz niskie pH.² Jądro miażdżyste składa się z komórek chrząstkopodobnych, wody, kolagenu typu II i agregatów proteoglikanowych, utrzymujących odpowiednią wysokość krążka i prawidłowe ciśnienie osmotyczne. Ich utrata wraz z degeneracją krążka międzykręgowego powoduje zmianę rozkładu sił nacisku w kierunku pierścienia włóknistego, doprowadzając do jego osłabienia poprzez pęknięcia promieniste.³ Dodatkowo następuje zwiększenie ilości kolagenu powodujące włóknienie krążka.¹ Udowodniono, że nadmierne obciążanie kręgosłupa podczas wykonywanej pracy przyspiesza proces degeneracyjny.⁴ Natomiast dziedziczność odgrywa główną rolę w osobniczej podatności na zwyrodnienie, szczególnie silnie powiązanej ze zmianami w młodym wieku.⁵ Coraz większe zainteresowanie budzą skłonności genetyczne, takie jak powiązanie odmian sulfotransferazy węglowodanowej, odpowiedzialnej za metabolizm proteoglikanów, z większą podatnością na przedwczesne zwyrodnienie tarcz międzykręgowych.⁶ Warto zaznaczyć, że wiele z tych zmian przebiega bez objawów ze względu na unerwienie jedynie 1/3 zewnętrznej powierzchni pierścienia włóknistego, choć w zwyrodniałych dyskach może być silniej rozwinięte.¹ Elementy krążka międzykręgowego wydostające się poza przestrzeń międzykręgową mogą skutkować uciśnięciem korzeni nerwów rdzeniowych lub innych struktur kanału rdzeniowego (ryc. 1).