Antagoniści witaminy K znajdują się w pierwszej dziesiątce leków o najczęściej występujących działaniach niepożądanych. W związku z tym należy postawić pytanie, w jakich sytuacjach i w jakich grupach pacjentów ich stosowanie jest uzasadnione.

Wstęp

Niewątpliwym przełomem w leczeniu przeciwkrzepliwym było wprowadzenie do użytku nowych leków: inhibitorów trombiny (dabigatran) i inhibitorów czynnika Xa [rywaroksaban, apiksaban, edoksaban (niezarejestrowany w Polsce)]. W tym kontekście zasadne wydaje się pytanie, w jakich grupach pacjentów należy stosować leki starsze – antagonistów witaminy K (AWK).

Obecnie wskazaniem do ich stosowania jest migotanie przedsionków (MP) – przy czym czas utrzymywania terapeutycznego zakresu INR (TTR – time in therapeutic range) powinien przekraczać 70%, a podjęcie takiej terapii, po uwzględnieniu m.in. aspektów ekonomicznych, wymaga świadomego wyboru oraz akceptacji i współpracy ze strony pacjenta. Kolejną grupą są chorzy z mechanicznymi zastawkami serca (zależnie od typu wszczepionych protez). Terapię AWK należy prowadzić także u chorych ze skrzeplinami w jamach serca oraz jeśli istnieją wskazania – u pacjentów z chorobami nerek (eGFR <30 ml/min) i u kobiet w ciąży (po I trymestrze, z wyłączeniem ostatniego miesiąca). AWK stosuje się również u chorych wymagających leczenia przeciwkrzepliwego i dodatkowo z ostrymi zespołami wieńcowymi, po implantacji stentów naczyniowych, ze stabilną chorobą wieńcową i z kardiomiopatią przerostową. U chorych bez migotania przedsionków AWK powinny być podawane w trombofilii, zatorach tętniczych, w profilaktyce i leczeniu żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, w zatorowości płucnej, a także w stenozie zastawki mitralnej przy rytmie zatokowym, gdy występowały epizody zakrzepowo-zatorowe w wywiadzie.^1-3

Antagoniści witaminy K – trudne uwarunkowania farmakodynamiczne i farmakokinetyczne

Witamina K jest niezbędnym kofaktorem syntezy w wątrobie osoczowych czynników krzepnięcia: II, VII, IX, X. AWK, pochodne 4-hydroksykumaryny, hamują gammakarboksylację reszt kwasu glutaminowego wymienionych czynników krzepnięcia. AWK upośledzają także karboksylację naturalnych antykoagulantów – białek C, S i Z, co może powodować wzrost ryzyka powikłań zakrzepowych w pierwszych dniach leczenia.

Dostępne tabletki warfaryny (synteza w 1948 r.) zawierają 3 i 5 mg leku. Czas od podania do pełnego działania wynosi 38-72 h. Krzepliwość powraca do normy po 4-5 dniach od przerwania leczenia. Wskazuje się, że spadek krzepliwości po warfarynie jes...