Gastroenterologia
Choroba uchyłkowa okrężnicy i zapalenie uchyłków – rozpoznawanie i leczenie
lek. Anna Pietrzak
prof. dr hab. n. med. Witold Bartnik
Choroba uchyłkowa jest jednym z najczęstszych schorzeń jelita grubego w populacjach zachodnich. W większości przypadków przebiega bezobjawowo, ale u części chorych występują takie dolegliwości, jak bóle brzucha, wzdęcie, zaburzenia rytmu wypróżnień, może także dochodzić do zapalenia uchyłków. Choroba uchyłkowa należy do głównych przyczyn wizyt ambulatoryjnych i hospitalizacji, dlatego wiedza na jej temat jest niezwykle ważna.
Wprowadzenie
Uchyłki jelita grubego to niewielkie, workowate uwypuklenia błony śluzowej i podśluzowej na zewnątrz światła jelita. Tzw. uchyłki rzekome są w istocie przepuklinami przez warstwę mięśniową jelita grubego osłabioną w miejscach przechodzenia naczyń odżywczych. Mogą występować w każdej części jelita grubego, ale najczęściej znajdują się w esicy. Do ich rozwoju dochodzi z wiekiem pod wpływem wielu czynników, które zostaną omówione w artykule.
W większości przypadków uchyłki nie powodują dolegliwości. Jednak u części chorych manifestują się bólami brzucha, zaburzeniami rytmu wypróżnień i wzdęciem, może także dochodzić do zapalenia przybierającego różne postaci.1 Pierwsze opisy uchyłków jelita grubego i ich objawów pochodzą z początku XVIII w. Z upływem czasu częstość rozpoznawania uchyłków istotnie wzrosła – obecnie szacuje się, że choroba uchyłkowa stanowi jedno z najczęstszych schorzeń jelita grubego w populacjach zachodnich. Jest także wymieniana wśród pięciu głównych przyczyn wizyt ambulatoryjnych i hospitalizacji.2
Epidemiologia
Częstość występowania uchyłków rośnie z wiekiem. U osób przed 40 r.ż. wynosi niespełna 14%, natomiast po 80 r.ż. nawet 80%.3 Przed 50 r.ż. choroba częściej dotyczy mężczyzn, pomiędzy 50 a 70 r.ż. obserwuje się nieznaczną przewagę kobiet, która po 70 r.ż. staje się dominująca.2 W ostatnich latach zwraca się uwagę na wzrost częstości występowania postaci objawowych – obecnie ocenia się, że rozmaite objawy brzuszne dotyczą ok. 20% osób z uchyłkowatością.4
Najczęstszym powikłaniem choroby uchyłkowej jest ostre zapalenie uchyłków, na które wskazuje obecność wykładników klinicznych, laboratoryjnych i obrazowych zarówno w zmienionej uchyłkowato części jelita, jak i w tkankach okolicznych. Z najnowszych danych wynika, że potwierdzone radiologicznie bądź operacyjnie zapalenie stwierdza się u 1% badanych, a typową konstelację objawów u nieco ponad 4% (czyli zdecydowanie rzadziej, niż sądzono dotychczas).5,6 Światowe dane epidemiologiczne wskazują natomiast na zwiększającą się w ostatnich latach częstość hospitalizacji z tego powodu i jednocześnie niższy średni wiek hospitalizowanych. W Anglii w ciągu 10 lat (1996-2006) częstość ta wzrosła ponaddwukrotnie, a w Stanach Zjednoczonych o 1/4 w ciągu 7 lat. W tej grupie chorych wzrosła także 30-dniowa śmiertelność do 4-5,1%. Największą śmiertelność zanotowano wśród chorych najstarszych, obarczonych ciężkimi chorobami współistniejącymi.7,8
