Koanalgetyki stosowane są w farmakoterapii bólu w celu potencjalizacji efektu przeciwbólowego i uzupełnienia terapii o dodatkowe mechanizmy farmakodynamiczne. Adiuwanty wykorzystuje się także w celu leczenia działań niepożądanych innych grup leków stosowanych w terapii bólu.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• właściwie posługiwać się lekami adiuwantowymi
• zastosować koanalgetyki w farmakoterapii bólu w celu potencjalizacji efektu przeciwbólowego i uzupełnienia terapii o dodatkowe mechanizmy farmakodynamiczne
• wykorzystywać adiuwanty do leczenia działań niepożądanych innych grup leków stosowanych w terapii bólu

Wprowadzenie

U chorego na nowotwór możemy spodziewać się występowania każdego rodzaju bólu: ostrego i przewlekłego, receptorowego, neuropatycznego i psychogennego. Statystycznie najczęściej powodem bólu jest sam nowotwór, ale często również wyniszczenie i osłabienie oraz wykonywane w leczeniu choroby nowotworowej procedury diagnostyczne i lecznicze. Do bólu towarzyszącego chorobie nowotworowej zaliczamy również wszystkie zespoły bólu przewlekłego, które występują u chorego, np. bóle spowodowane przewlekłymi zmianami zwyrodnieniowymi narządu ruchu czy bóle migrenowe. U chorego na nowotwór ból występuje często w wielu miejscach, a każde z nich może mieć różny patomechanizm powstawania. Rzadko ból u chorego na nowotwór ma tylko czysty receptorowy mechanizm powstawania. Dlatego też często w tej grupie chorych są wskazania, aby do leków przeciwbólowych dołączyć leki z grupy koanalgetyków (adiuwantów). U chorego na nowotwór zastosowania leków z grupy koanalgetyków wymagają zwłaszcza: ból kostny, ból będący wynikiem naciekania przez nowotwór struktur obwodowego lub ośrodkowego układu nerwowego, zespoły paranowotworowe, pleksopatie po radioterapii, polineuropatia po chemioterapii czy zlokalizowany obwodowy ból neuropatyczny np. w neuralgii popółpaścowej (częste powikłanie u chorego na nowotwór). Optymalizacja leczenia farmakologicznego chorych z każdym rodzajem bólu przewlekłego polega m.in. na odpowiednim, indywidualnym dobraniu kombinacji dostępnych leków, ukierunkowanych na mechanizmy powstawania bólu, z uwzględnieniem miejsca działania poszczególnych składowych zaproponowanej terapii. Koanalgetyki, czyli leki uzupełniające, stosowane są w farmakoterapii bólu w celu potencjalizacji efektu przeciwbólowego i uzupełnienia terapii o dodatkowe mechanizmy farmakodynamiczne szczególnie przydatne w zwalczaniu bólu neuropatycznego. Adiuwanty wykorzystujemy także w celu leczenia działań niepożądanych innych grup leków stosowanych w terapii bólu. Leki z grupy koanalgetyków stosujemy najczęściej w innych chorobach, ale preparaty te wykazują różne mechanizmy działania o udokumentowanej skuteczności w leczeniu bólu.