Endokrynologia
Zespół pustego siodła
lek. Łukasz Żukowski1
prof. dr hab. n. med. Maria Górska1
prof. dr hab. n. med. Janusz Myśliwiec2
Zespół pustego siodła powstaje przez wpuklenie się przestrzeni podpajęczynówkowej w obręb siodła tureckiego. W większości przypadków ma przebieg bezobjawowy lub niespecyficzny i jest rozpoznawany przypadkowo w badaniach MR i TK.
CELE ARTYKUŁU
Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:
- rozpoznać objawy mogące sugerować zespół pustego siodła
- wdrożyć diagnostykę w kierunku potwierdzenia lub wykluczenia zespołu pustego siodła
- wdrożyć podstawowe leczenie zespołu pustego siodła
- rozpoznać przypadki zespołu pustego siodła wymagające pilnej konsultacji u innych specjalistów
Wprowadzenie
Po raz pierwszy terminu „puste siodło” użył w 1951 r. Busch. Zespół ten odnotowano tylko w dwóch artykułach do 1968 r.1 Rozpowszechnienie tomografii komputerowej (TK) i rezonansu magnetycznego (MR) spowodowało częstsze rozpoznawanie zespołu pustego siodła (ZPS). W badaniach autopsyjnych odsetek tego schorzenia jest znaczny – sięga od 5% do 23%.2,3 Jest to najczęstsza przyczyna powiększenia siodła tureckiego. ZPS powstaje przez wpuklenie się przestrzeni podpajęczynówkowej w obręb siodła tureckiego, co powoduje jego przebudowę i powiększenie oraz uciśnięcie, a także przesunięcie przysadki ku tyłowi i dołowi. Proces ten, w większości przypadków asymptomatyczny, może jednak prowadzić do zaburzeń endokrynologicznych (zwykle przebiegających subklinicznie) oraz niespecyficznych objawów neurologicznych i okulistycznych.
Etiopatogeneza
Powszechnie używany termin „puste siodło” odnosi się do charakterystycznego obrazu w badaniach wizualizacyjnych, nie jest jednak ścisły. W ZPS siodło nie jest puste, ale całkowicie wypełnione przez płyn mózgowo-rdzeniowy (CSF – cerebrospinal fluid) ograniczony oponą pajęczą, który spycha przysadkę na obwód, co sprawia, że staje się ona prawie niewidoczna. Dlatego niektórzy autorzy wolą używać terminu śródsiodłowa przepuklina pajęczynówki (intrasellar arachnoidocele).
Wyróżnia się pierwotny i wtórny ZPS. Etiologia pierwotnego ZPS nie jest całkowicie wyjaśniona. Badania sugerujące podłoże autoimmunologiczne i genetyczne dotychczas nie znalazły potwierdzenia.4-6 Wtórny ZPS, również często spotykany, może być skut...
