Osteoporoza to powszechna choroba cywilizacyjna. Często długo pozostaje bezobjawowa, prowadząc do poważnego uszczerbku na zdrowiu. Wiąże się ona z wysokimi kosztami społecznymi i ekonomicznymi. Wiedza, jak powinno wyglądać postępowanie lekarskie w przewlekłej osteoporozie, jest ważna zarówno dla pojedynczego pacjenta, jak i dla systemu opieki zdrowotnej jako całości.

Wprowadzenie

Diagnostyka i terapia osteoporozy – jak każdej choroby przewlekłej – to trudny problem. Gdy jako lekarze spotykamy pacjenta z jednorazowym epizodem chorobowym, skala wyzwań jest zupełnie inna. Zbieramy wówczas wywiad, przeprowadzamy badanie fizykalne, potem zlecamy badania diagnostyczne, by w końcu podjąć kroki terapeutyczne. Opisanie zasad takiego postępowania jest zwykle zbyt trudne. Jest ono adekwatne do aktualnego obrazu chorobowego. Inaczej rzecz się ma przy chorobie przewlekłej. Wówczas obraz chorobowy wcale nie jest taki jednoznaczny i stabilny. Objawy kliniczne mogą mieć bardzo różną ekspresję, ponieważ wieloletni przebieg modyfikuje stan chorego. Jeśli choroba trwa wiele lat, niezbędne są nowe badania diagnostyczne zależne od zmieniającego się obrazu klinicznego. Modyfikowane jest także postępowanie terapeutyczne, gdyż z biegiem czasu zmienia się kondycja pacjenta. Generalnie terapia zmienia się w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Wyobraźmy sobie chorego z cukrzycą – inaczej wygląda nasze postępowanie w przypadku diagnozy po raz pierwszy, a inne kroki podejmujemy, gdy po dekadach pojawiają się objawy nefropatii cukrzycowej, neuropatii obwodowej i nadciśnienie. Podobnie dzieje się z osteoporozą. Początkowo wystarcza zwykle wiedza jednego lekarza, a w miarę rozwoju choroby rośnie liczba zaangażowanych w leczenie specjalistów z różnych dziedzin medycyny. Gdy widzimy pacjenta po raz pierwszy, podejmujemy inne działania niż wówczas, gdy miał on już wiele złamań i jego stan zdrowia, szczególnie funkcjonalny, istotnie się pogorszył. Coraz większą rolę jako czynnik ryzyka złamań odgrywa wówczas skłonność do upadków, a zaburzenia neurologiczne, okulistyczne, ortopedyczne lub kardiologiczne muszą być odpowiednio leczone przez specjalistów. Przykłady obu tych jednostek chorobowych – cukrzycy i osteoporozy – są o tyle trafne, że to powszechne choroby cywilizacyjne, często długo bezobjawowe i prowadzące do poważnego uszczerbku na zdrowiu. Choroby te wiążą się także z wysokimi kosztami społecznymi i ekonomicznymi. Wiedza, jak powinno wyglądać postępowanie lekarskie w całej złożoności zagadnienia wynikającego z przewlekłości osteoporozy, jest ważna zarówno dla pojedynczego pacjenta, jak i dla systemu opieki zdrowotnej jako całości.