Komentarz

prof. dr hab. med. Witold Tłustochowicz

Zwy­rod­nie­nie sta­wów jest co­raz czę­ściej wy­stę­pu­ją­cą cho­ro­bą. Do 2020 r. licz­ba cho­ru­ją­cych na nią osób zwięk­szy się dwu­krot­nie w związ­ku ze sta­rze­niem się spo­łe­czeństw, w któ­rych na­ra­sta pro­blem oty­ło­ści. Zwy­rod­nie­nie sta­wów jest kon­se­kwen­cją wie­lu cho­rób, któ­re pro­wa­dzą do struk­tu­ral­ne­go i czyn­no­ścio­we­go uszko­dze­nia sta­wów za­wie­ra­ją­cych ma­ziów­kę, oraz utra­ty i uszko­dze­nia chrząst­ki sta­wo­wej, zmian w ko­ści pod­chrzęst­nej, uszko­dze­nia łą­ko­tek, za­pa­le­nia bło­ny ma­zio­wej oraz prze­ro­stu ko­ści i chrząst­ki (oste­ofi­ty). Le­cze­nie po­win­no być in­dy­wi­du­ali­zo­wa­ne i ukie­run­ko­wa­ne na eli­mi­na­cję czyn­ni­ków pro­wa­dzą­cych do cho­ro­by: oty­ło­ści, za­bu­rzeń po­sta­wy, osła­bie­nia mię­śni. Mu­si być więc wszech­stron­ne i wie­lo­kie­run­ko­we, obej­mu­ją­ce m.in. le­cze­nie bó­lu. De­cy­du­ją­cą ro­lę od­gry­wa od­chu­dze­nie i uspraw­nie­nie cho­re­go. Le­cze­nie far­ma­ko­lo­gicz­ne na­le­ży za­re­zer­wo­wać dla przy­pad­ków, w któ­rych po­wyż­sze spo­so­by nie przy­nio­sły ko­rzy­ści, a le­cze­nie chi­rur­gicz­ne po­win­no się roz­wa­żać na koń­cu. Dzi­wi fakt, że chrząst­ka sta­wo­wa, któ­ra nie jest una­czy­nio­na i uner­wio­na, przy­cią­ga ty­le uwa­gi, pod­czas gdy in­ne ob­ja­wy czę­sto są igno­ro­wa­ne. In­ter­wen­cje sku­pia­ją­ce się na pie­lę­gno­wa­niu, od­na­wia­niu lub uzu­peł­nia­niu chrząst­ki ma­ją ma­łą szan­sę na przy­nie­sie­nie trwa­łej po­pra­wy, zwłasz­cza że do­ty­czą jed­ne­go sta­wu, a cho­re są wszyst­kie in­ne. W prze­pro­wa­dzo­nych ba­da­niach kli­nicz­nych wy­ka­za­no, że sku­tecz­ność kwa­su hia­lu­ro­no­we­go, siar­cza­nu glu­ko­za­mi­ny lub le­ków ha­mu­ją­cych ak­tyw­ność cy­klo­ok­sy­ge­na­zy­-2 jest nie­wiel­ka i trud­na do od­róż­nie­nia od efek­tu pla­ce­bo. Stąd mo­men­ty zwąt­pie­nia i po­trze­ba po­szu­ki­wa­nia no­wych me­tod le­cze­nia.

Ar­tro­sko­pia jest pro­ce­du­rą chi­rur­gicz­ną sto­sun­ko­wo ma­ło ob­cią­ża­ją­cą cho­re­go, któ­ra po­zwa­la na usu­nię­cie ze sta­wu frag­men­tów chrząst­ki, krysz­ta­łów wap­nia, wy­gła­dze­nie po­wierzch­ni chrząst­ki lub oste­ofi­tów. Ce­lem jej jest zmniej­sze­nie za­pa­le­nia bło­ny ma­zio­wej i eli­mi­na­cja me­cha­nicz­nych utrud­nień w ru­cho­mo­ści sta­wu. Nie­mniej jed­nak bar­dzo po­waż­na pra­ca Ale­xan­dry Kir­kley i wsp. jest ko­lej­ną, któ­ra udo­wad­nia, że me­to­da ta jest nie­przy­dat­na w le­cze­niu cho­ro­by zwy­rod­nie­nio­wej sta­wu ko­la­no­we­go i nie przy­no­si ko­rzy­ści w od­le­głym ro­ko­wa­niu. In­ne pra­ce po­twier­dza­ją, że ar­tro­sko­pia nie jest przy­dat­na rów­nież w dia­gno­sty­ce za­pa­leń sta­wów, dla­te­go Pol­skie To­wa­rzy­stwo Reu­ma­to­lo­gicz­ne nie za­le­ca jej sto­so­wa­nia w tym przy­pad­ku. W związ­ku z tym w Pol­sce jej po­wszech­ne wy­ko­ny­wa­nie jest nie­uza­sad­nio­ne. Ar­tro­sko­pię po­win­no się sto­so­wać tyl­ko u tych cho­rych, u któ­rych wy­stę­pu­ją okre­ślo­ne wska­za­nia.