Gastroenterologia

Kiedy podejrzewać marskość wątroby?

prof. dr hab. n. med. Marek Hartleb

Klinika Gastroenterologii i Hepatologii, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Marek Hartleb, Klinika Gastroenterologii i Hepatologii, Śląski Uniwersytet Medyczny, ul. Medyków 14, 40-752 Katowice; e-mail: mhartleb@sum.edu.pl

Na wczesnych etapach marskości wątroby jej rozpoznanie bywa bardzo trudne. W wielu przypadkach choroba ma przebieg bezobjawowy. Rozpoznanie w tym okresie jest jednak klinicznie ważne, ponieważ u takich pacjentów konieczny jest stały nadzór, ukierunkowany zwłaszcza na wczesne wykrywanie raka wątrobowokomórkowego.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

  • rozpoznać przypadki wymagające rozszerzonej diagnostyki w kierunku chorób wątroby
  • rozpoznać marskość wątroby
  • wdrożyć podstawową diagnostykę różnicową przyczyn marskości wątroby

Wprowadzenie

Marskość to zaawansowana postać przewlekłej choroby wątroby. Jej przyczyną są procesy martwiczo-zwłóknieniowe w obecności jednego lub większej liczby czynników etiologicznych, takich jak wirusy hepatotropowe, alkohol oraz choroby autoimmunologiczne lub metaboliczne. Mechanizmy leżące u podłoża wieloletniej transformacji od stadium wczesnego włóknienia do marskości wątroby nie są dobrze znane. Główną rolę przypisuje się pobudzonym komórkom gwiaździstym, które różnicują się w kierunku miofibroblastów produkujących kolagen. U chorych ze świeżo rozpoznaną przewlekłą chorobą wątroby jej progresja aż do marskości może trwać 15-20 lat. Tempo włóknienia jest różne w zależności od etiologii uszkodzenia wątroby. W przewlekłym wirusowym zapaleniu typu B i C progresja włóknienia jest podobna i dość wolna (większa u chorych z antygenemią HBe). Włóknienie postępuje szybciej w alkoholowej chorobie wątroby, a najszybciej przy jednoczesnym zakażeniu HCV i HIV. Najwolniejszy przebieg włóknienia obserwuje się u chorych z pierwotnym zapaleniem przewodów żółciowych (pierwotną żółciową marskością wątroby – dawniejsza nazwa).

Wiedza na temat częstości występowania marskości wątroby w populacji ogólnej jest niewielka z powodu licznych przypadków bezobjawowego przebiegu choroby. W badaniu z użyciem elastografii ultrasonograficznej zaawansowane włóknienie wątroby stwierdzono u 5,7% populacji ogólnej.1

W 2010 r. marskość wątroby była 12 przyczyną zgonów na świecie z liczbą ok. 1 mln. W Europie odpowiada za 1,8% zgonów (170 tys. rocznie). W Polsce odnotowano wzrost umieralności z powodu marskości wątroby z 5,14/100 tys. w 1980 r. do 7,60/100 tys. mieszkańców w 2010 r.2

W praktyce nie prowadzi się skriningu populacji ogólnej w kierunku zaawansowanych chorób wątroby. Nie ma też zakrojonych na szeroką skalę badań przesiewowych w kierunku wyszukiwania osób zakażonych HCV, mimo że wprowadzona ostatnio wysoce skuteczna terapia mogłaby zmniejszyć znacznie ich liczbę.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Podziały marskości wątroby

Z klinicznego punktu widzenia najważniejszy jest podział marskości na wyrównaną i niewyrównaną. Przejście jednej formy w drugą znamionuje pojawienie się klinicznych objawów niewydolności wątroby [...]

Objawy późnej marskości wątroby

Późne stadia marskości wątroby stosunkowo łatwo rozpoznać na podstawie badania fizykalnego, wskaźników laboratoryjnych, endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz obrazu ultrasonograficznego. [...]

Objawy wczesnej marskości wątroby

Na wczesnych etapach marskości wątroby jej rozpoznanie może być bardzo trudne. W tym okresie objawy kliniczne niczym nie różnią się od objawów [...]

Badania nieinwazyjne umożliwiające wykrycie marskości wątroby

Hipotetyczne badanie idealne umożliwiające ocenę zaawansowania włóknienia powinno odznaczać się:

Testy laboratoryjne

Badania laboratoryjne do oceny włóknienia wątrobowego dzielą się na testy bezpośrednio i pośrednio odzwierciedlające stan macierzy łącznotkankowej. Pośrednie biomarkery włóknienia to powszechnie [...]

Do góry