Na wczesnych etapach marskości wątroby jej rozpoznanie bywa bardzo trudne. W wielu przypadkach choroba ma przebieg bezobjawowy. Rozpoznanie w tym okresie jest jednak klinicznie ważne, ponieważ u takich pacjentów konieczny jest stały nadzór, ukierunkowany zwłaszcza na wczesne wykrywanie raka wątrobowokomórkowego.

CELE ARTYKUŁU

Po przeczytaniu artykułu Czytelnik powinien umieć:

• rozpoznać przypadki wymagające rozszerzonej diagnostyki w kierunku chorób wątroby
• rozpoznać marskość wątroby
• wdrożyć podstawową diagnostykę różnicową przyczyn marskości wątroby

Wprowadzenie

Marskość to zaawansowana postać przewlekłej choroby wątroby. Jej przyczyną są procesy martwiczo-zwłóknieniowe w obecności jednego lub większej liczby czynników etiologicznych, takich jak wirusy hepatotropowe, alkohol oraz choroby autoimmunologiczne lub metaboliczne. Mechanizmy leżące u podłoża wieloletniej transformacji od stadium wczesnego włóknienia do marskości wątroby nie są dobrze znane. Główną rolę przypisuje się pobudzonym komórkom gwiaździstym, które różnicują się w kierunku miofibroblastów produkujących kolagen. U chorych ze świeżo rozpoznaną przewlekłą chorobą wątroby jej progresja aż do marskości może trwać 15-20 lat. Tempo włóknienia jest różne w zależności od etiologii uszkodzenia wątroby. W przewlekłym wirusowym zapaleniu typu B i C progresja włóknienia jest podobna i dość wolna (większa u chorych z antygenemią HBe). Włóknienie postępuje szybciej w alkoholowej chorobie wątroby, a najszybciej przy jednoczesnym zakażeniu HCV i HIV. Najwolniejszy przebieg włóknienia obserwuje się u chorych z pierwotnym zapaleniem przewodów żółciowych (pierwotną żółciową marskością wątroby – dawniejsza nazwa).

Wiedza na temat częstości występowania marskości wątroby w populacji ogólnej jest niewielka z powodu licznych przypadków bezobjawowego przebiegu choroby. W badaniu z użyciem elastografii ultrasonograficznej zaawansowane włóknienie wątroby stwierdzono u 5,7% populacji ogólnej.¹

W 2010 r. marskość wątroby była 12 przyczyną zgonów na świecie z liczbą ok. 1 mln. W Europie odpowiada za 1,8% zgonów (170 tys. rocznie). W Polsce odnotowano wzrost umieralności z powodu marskości wątroby z 5,14/100 tys. w 1980 r. do 7,60/100 tys. mieszkańców w 2010 r.²

W praktyce nie prowadzi się skriningu populacji ogólnej w kierunku zaawansowanych chorób wątroby. Nie ma też zakrojonych na szeroką skalę badań przesiewowych w kierunku wyszukiwania osób zakażonych HCV, mimo że wprowadzona ostatnio wysoce skuteczna terapia mogłaby zmniejszyć znacznie ich liczbę.