Dysfunkcja układu autonomicznego

Obecnie są prowadzone intensywne badania, których celem jest określenie roli autonomicznego układu nerwowego w patogenezie migotania przedsionków. Unerwienie przedsionków przez nerw błędny jest rozległe i asymetryczne, a pobudzenie przywspółczulne skraca czas refrakcji w poszczególnych częściach przedsionka w różnym stopniu, zwiększając tym samym prawdopodobieństwo migotania.^32,33 U niektórych pacjentów napady migotania przedsionków wywołuje wzmożone napięcie układu współczulnego, co uprawdopodabnia hipotezę, że w powstawaniu migotania przedsionków ważną rolę odgrywa też równowaga współczulno-przywspółczulna.^34-36

Alkohol i kofeina

Z migotaniem przedsionków wiążą się ciągi alkoholowe powodujące tzw. zespół weekendowego serca. Z badań obserwacyjnych wynika również, że istnieje związek między migotaniem przedsionków a przewlekłym nadużywaniem alkoholu.^3,37,38 Choć chorym z migotaniem zwykle zaleca się ograniczenie podaży kofeiny, jak dotąd nie wykazano zależności między tą chorobą a spożyciem kofeiny. W badaniu obserwacyjnym obejmującym 47 949 pacjentów nie stwierdzono wpływu spożycia kofeiny na migotanie lub trzepotanie przedsionków.³⁹

Proces zapalny

Proces zapalny może odgrywać ważną rolę zarówno w wywoływaniu, jak i podtrzymywaniu napadów migotania przedsionków.⁴⁰ W wielu badaniach udowodniono związek między podwyższonym stężeniem białka C-reaktywnego a migotaniem przedsionków. Co więcej, przy podwyższonym stężeniu tego białka dysfunkcja lewego przedsionka może występować nawet bez migotania.^41-43 Wynika z tego, że samo zapalenie może wpływać na czynność lewego przedsionka i prowadzić do zaburzeń przewodnictwa elektrycznego.⁴⁴

Układ renina-angiotensyna

Najnowsze wyniki badań wskazują, że układ renina-angiotensyna odgrywa aktywną rolę w generowaniu i podtrzymywaniu migotania przedsionków.⁴⁵ Angiotensyna II jest silnym czynnikiem wywołującym włóknienie przedsionków i wtórnie podwyższającym ciśnienie w ich wnętrzu, co przyczynia się do ich rozciągania.⁴⁶ Coraz więcej jest też dowodów na to, że hamowanie układu renina-angiotensyna chroni przed przebudową przedsionków i pomaga utrzymać rytm zatokowy.^47,48

Czynniki genetyczne

Dane z badania Framingham wykazują, że u 30% pacjentów z migotaniem przedsionków choroba ta występowała w rodzinie.⁴⁹ Większość przypadków migotania ma zapewne podłoże wielogenowe – jest wypadkową działania wielu różnych genów. Pierwsze loci rodzinnego migotania przedsionków odkryto na chromosomie 10q22-24 w 1997 r.; od tamtej pory zmapowano wiele kolejnych.⁵⁰ Niedawno udało się zidentyfikować geny, którym przypisuje się rolę w dziedziczeniu jednogenowym, takie jak KCNQ1 i SCN5A.⁵¹

Podsumowanie

Migotanie przedsionków najlepiej traktować jako objaw bardziej złożonego procesu chorobowego. Często wiążą się z nim rozkurczowe zaburzenia czynnościowe lewej komory i starzenie się. To, czy pierwotną przyczyną migotania przedsionków jest samo starzenie się organizmu, czy raczej stan zapalny i zaburzenia równowagi układu autonomicznego, jest obecnie przedmiotem badań.

Rozpoznanie

Objawy kliniczne

Rozpoznanie migotania przedsionków na ogół nie nastręcza trudności. Typowym objawem jest nieregularne bicie serca o nagłym początku związane z uczuciem osłabienia. Nasilenie tych objawów jest bardzo zróżnicowane: u niektórych chorych migotanie przedsionków jest przyczyną poważnych dolegliwości, podczas gdy inni nie odczuwają praktycznie żadnych objawów, a rozpoznanie ustala się przypadkowo.⁵² Trudniejsze do oceny są przypadki przewlekłego migotania przedsionków, kiedy pacjenci nie odczuwają palpitacji, tylko okresowe lub nasilające się osłabienie, męczliwość i duszność. U chorego z nieswoistymi objawami nawet w napadowym migotaniu przedsionków trudno ustalić przyczynę, gdyż epizody migotania wykrywa się u ponad 17% pacjentów, u których losowo prowadzono monitorowanie czynności serca.⁵³

Elektrokardiografia i monitorowanie

Podstawą rozpoznania migotania przedsionków jest badanie elektrokardiograficzne, w którym stwierdza się charakterystyczne, nieregularne migotanie przedsionków o częstości 350-600/min w połączeniu z nieregularnymi zespołami QRS (90-170/min).⁵⁴ Trzepotanie przedsionków, cechujące się bardziej regularnym zapisem o typie zębów piły, paradoksalnie może wiązać się z szybszą czynnością komór.

Do rozpoznania napadowego migotania przedsionków niezbędne jest długotrwałe monitorowanie. U chorych ze stosunkowo częstymi albo nawet codziennymi napadami wystarcza założenie aparatu Holtera na 24-48 godzin. Jeśli palpitacje lub inne niewyjaśnione objawy pojawiają się rzadko, można użyć urządzenia do 30-dniowego zapisu zdarzeń lub wszczepialnych urządzeń rejestrujących.⁵⁵

Po co leczyć migotanie przedsionków?

Rycina 2. Kryteria leczenia migotania przedsionków. Podstawowym kryterium leczenia jest złagodzenie objawów....