W SKRÓCIE

Pierwotna nadczynność przytarczyc, wywołana zazwyczaj niezłośliwym gruczolakiem przytarczyc, jest najczęstszą przyczyną hiperkalcemii wśród pacjentów ambulatoryjnych. W większości są to kobiety w wieku pomenopauzalnym. Choroba może przebiegać bezobjawowo lub skąpoobjawowo. Żadna terapia poza najskuteczniejszym operacyjnym usunięciem gruczołów przytarczycznych nie ma aprobaty FDA. National Institutes of Health opracowały wytyczne leczenia operacyjnego, wielu chorych się do niego jednak nie kwalifikuje z powodu obciążenia chorobami współistniejącymi bądź ze względu na inne przeciwwskazania. Przedstawiamy alternatywne metody leczenia w takich przypadkach lub w sytuacji, gdy pacjent odmawia zgody na zabieg operacyjny.

Wprowadzenie

Pierwotna nadczynność przytarczyc (pHPT – primary hyperparathyroidism) jest główną przyczyną hiperkalcemii wśród pacjentów ambulatoryjnych, przede wszystkim u kobiet po menopauzie po 50 r.ż. (średnia wieku to 55 lat). W USA obserwuje się proporcje zachorowań 2-3/1000 u kobiet i niespełna 1/1000 mężczyzn.^1,2 W ostatnim trzydziestoleciu, dzięki zautomatyzowanym analizatorom krwi określającym stężenie wapnia w surowicy, zwiększyła się wykrywalność. Od połowy lat 80. XX wieku wykrywa się jednak coraz mniej przypadków tej choroby.³ Klasyczna jej postać, objawiająca się między innymi wapnicą nerek, kamicą nerkową i włóknisto-torbielowatą osteodystofią, dzięki postępowi radiologii i rozwojowi technik chirurgicznych jest dziś rzadka.^1,2 U chorych stwierdza się między innymi przetrwałą hiperkalcemię i podwyższone stężenie parathormonu (PTH) we krwi. W nowotworach złośliwych, drugiej co do częstości przyczynie hiperkalcemii, inaczej niż w pierwotnej nadczynności przytarczyc stężenie PTH jest stale niskie lub obniżone. W rzadkich przypadkach stężenie PTH jest podwyższone z powodu ektopowego wydzielania tego hormonu, współistnienia pierwotnej nadczynności przytarczyc lub oporności na PTH. Najskuteczniejszym postępowaniem w przypadku objawowej pierwotnej nadczynności przytarczyc jest ich operacyjne usunięcie, ale wielu pacjentów nie spełnia warunków kwalifikujących albo cierpi na choroby współistniejące, które uniemożliwiają radykalne leczenie. Artykuł zawiera przegląd metod alternatywnych, które można zastosować, jeśli interwencja chirurgiczna jest przeciwwskazana albo sprzeczna z wolą chorego.

Objawy pierwotnej nadczynności przytarczyc

Uzgodnienia National Institutes of Health wyodrębniają postać objawową i bezobjawową pierwotnej nadczynności przytarczyc.2,4 Postać objawowa stanowi 78-80% wszystkich przypadków choroby. Stężenie wapnia w surowicy krwi zwykle przekracza górną gran...