Badania przeprowadzone w ponad sześciu krajach^1-7 potwierdzają dużą częstość szkodliwych błędów lekarskich. Większość lekarzy i pacjentów zdaje sobie sprawę, że z leczeniem wiążą się pewne zagrożenia, a błędy zdarzają się czasem mimo wytężonych wysiłków ludzi i instytucji.⁸ Pacjenci oczekują, że zostaną szybko poinformowani, jeśli wskutek błędu lekarskiego doznają uszczerbku na zdrowiu, zwłaszcza w przypadku zaniedbań opieki zdrowotnej.⁹ Coraz wyraźniej dostrzegalna jest jednak rozbieżność między tymi oczekiwaniami a rzeczywistością kliniczną.^8-12

Instytucje nadzorujące, szpitale, towarzystwa naukowe i prawodawcy w USA, a także w innych krajach, starają się zmniejszyć tę przepaść dzięki opracowywaniu standardów, programów i zapisów prawnych, które promują transparentną komunikację z pacjentami w razie popełnienia szkodliwych w skutkach błędów. National Quality Forum (NQF), organizacja ustalająca standardy świadczenia usług zdrowotnych w drodze wypracowywania konsensusu między zainteresowanymi stronami i specjalistami, niedawno dołączyła standardy ujawniania nieoczekiwanych skutków leczenia do listy procedur bezpieczeństwa.¹³ Z doniesień z poszczególnych placówek wynika, że wdrożenie restrykcyjnych programów ujawniania błędów zmniejsza liczbę pozwów o błąd w sztuce lekarskiej.^14,15 W kilku stanach prawo nakłada obowiązek informowania pacjentów o istotnych dla nich zdarzeniach, a w wielu wprowadzono przepis uniemożliwiający wykorzystywanie przeprosin za nieoczekiwane skutki leczenia jako dowodu obciążającego usługodawcę przed sądem.^16,17 Ambitne programy ujawniania błędów lekarskich uruchomiły także Australia¹⁸ i Wielka Brytania.¹⁹

Naciski w kierunku zwiększenia transparentności pochodziły początkowo spoza środowiska lekarskiego, ale dziś widać, że są to działania zyskujące coraz szerszą akceptację lekarzy.²⁰ Do niedawna ujawnianie błędów nie było kwestią tak jednoznaczną. Lekarze chcieli być szczerzy wobec pacjentów, ale bali się oskarżeń i kłopotów lub nie mieli pewności co do obowiązujących procedur ujawniania. Dominował zawodowy etos dyskrecji, a nawet ukrywania szkodliwych błędów, dziś jednak widać coraz więcej oznak otwartości. W ankiecie przeprowadzonej niedawno w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych lekarze na ogół przyznawali, że ujawnianie pacjentom szkodliwych błędów jest sprawą istotną.²² Zewnętrzna presja na ujawnianie i topniejąca niechęć środowiska lekarskiego stwarzają dogodne warunki do wprowadzania zmian.

Standardy ujawniania

Jeszcze do niedawna w służbie zdrowia nie było praktycznie żadnych wytycznych, kiedy i jak ujawniać błędy; stowarzyszenia zawodowe ledwie uznawały ich ujawnianie za moralną powinność.23-25 W 2001 r. Joint Commission on Accreditation of Healthcare ...