W SKRÓCIE

Zakażenia dróg moczowych to częsty u kobiet zespół kliniczny. W większości przypadków odpowiada za nie pałeczka okrężnicy (Escherichia coli). Model zakażenia dróg moczowych wykorzystywany jest z powodzeniem do szczegółowych obserwacji molekularnych interakcji bakterii z powierzchnią błon śluzowych i odpowiedzi zapalnej gospodarza. Istotne postępy w ostatnich latach polegają na zidentyfikowaniu cech determinujących zjadliwość mikroorganizmu, m.in. dokładniejszym wyjaśnieniu roli tak wszechobecnej organelli ruchowej jak fimbria i zdefiniowaniu roli adhezyn.

Wprowadzenie

Zakażenie dróg moczowych (UTI – urinary tract infection) to częsty zespół kliniczny. Stał się przydatnym modelem molekularnych badań doświadczalnych pozwalających poznać szczegółowo interakcje patogenu z powierzchnią błon komórkowych i mechanizmami obronnymi gospodarza. Omawiamy istotne klinicznie zakażenia dróg moczowych u kobiet, w tym ostre niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego, ostre niepowikłane odmiedniczkowe zapalenie nerek, powikłane zakażenia pęcherza moczowego i bezobjawową bakteriurię.¹ Dotychczasową wiedzę poszerzamy o wyniki najnowszych badań nad patogenezą tych zakażeń i zapalną odpowiedzią organizmu gospodarza.

Kliniczne definicje i epidemiologia zapaleń pęcherza moczowego

Ostre niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego to zespół kliniczny charakteryzujący się częstomoczem, parciem naglącym i dyzurią u ogólnie zdrowych kobiet niebędących w ciąży. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się ropomocz, wynik posiewu jest dodatni, a liczba patogennych drobnoustrojów przekracza 10³ cfu/ml.¹ Zakażenia często, w 25-40% przypadków nawracają, a nawroty nie różnią się ani obrazem klinicznym, ani cechami bakteriologicznymi od zakażenia pierwotnego.

Podobne objawy podmiotowe i przedmiotowe ma też ostre niepowikłane odmiedniczkowe zapalenie nerek, zespół ten cechuje się jednak gorączką, tkliwością w okolicy kąta żebrowo-kręgosłupowego i bólem okolicy lędźwiowej, a także innymi objawami układowymi pojawiającymi się u ogólnie zdrowej i niebędącej w ciąży kobiety.² Kryteria bakteriologiczne są takie same jak w niepowikłanym zapaleniu pęcherza moczowego.

Powikłane zapalenie dróg moczowych może zajmować pęcherz moczowy i nerki, a mianem tym określa się zakażenia dróg moczowych u chorych z cukrzycą albo takimi nieprawidłowościami anatomicznymi zwiększającymi ryzyko niepowodzenia leczenia lub poważnymi powikłaniami zapalnymi jak pęcherz neurogenny.¹ Bezobjawową bakteriurię (ASB – asymptomatic bakteriuria) definiuje się jako dodatni posiew moczu w kierunku drobnoustroju patogennego, obecność bakterii w mianie>10⁵ cfu/ml z ropomoczem lub bez niego przy braku objawów zakażenia dróg moczowych.