Sympozjum: medycyna zorientowana na pacjenta

Medycyna, jedna z najstarszych znanych, opisanych i usystematyzowanych aktywności człowieka, przeszła już wiele rewolucji. Czy w XXI wieku czeka ją następny przełom? Przez wiele lat to lekarze rządzili medycyną, określali jej cele i priorytety, definiowali, co jest dobre dla chorego i jego rodziny. Niektórzy wywiązywali się z tego zadania znakomicie, inni trochę gorzej. Przemiany obyczajowe zapoczątkowane po II wojnie światowej sprawiły, że o kształcie medycyny zaczęli w znacznie większym stopniu decydować ekonomiści, politycy, a wreszcie zwykli ludzie – pacjenci. To oni zaczęli wysuwać żądania, żeby opieka medyczna lepiej odpowiadała ich potrzebom i wyznawanym wartościom. Te idee stały u podstaw rozwoju medycyny zorientowanej na pacjenta, czyli kładącej nacisk na porozumienie lekarza z pacjentem.

Medycyna zorientowana na pacjenta to sposób postępowania uwzględniający jego oczekiwania, preferencje i system wartości oraz zakładający współudział w podejmowaniu decyzji terapeutycznych. Służy temu omawianie z chorym celowości proponowanych działań i korzyści, jakich można się spodziewać na podstawie wyników wiarygodnych i aktualnych badań.

Medycyna zorientowana na pacjenta stanowi więc całą wieloetapową strategię postępowania, w której od początku do końca dominuje punkt widzenia pacjenta, od etapu zapobiegania chorobom przez ich wykrywanie i leczenie po opiekę w chorobach, których nie można wyleczyć, a więc również prawo do godnego umierania. Na każdym z tych etapów możliwe są rozstrzygnięcia, które będą uwzględniały interesy i system wartości chorego, ale też i takie, które będą je lekceważyć.

Nie możemy jednak założyć, że idee medycyny zorientowanej na pacjenta natychmiast da się zaakceptować i wprowadzić w życie. Podstawową trudnością, jakiej należy się na tej drodze spodziewać, jest komunikacja między lekarzem a pacjentem – nieodzowna, żeby pomóc pacjentowi określić swoje preferencje, potem je przekazać, a wreszcie ocenić, czy cały proces leczenia jest zgodny z jego oczekiwaniami. Umiejętność komunikowania się, niełatwa zwłaszcza z ludźmi chorymi, nie jest cechą przyrodzoną, trzeba ją w sobie wykształcić. Konieczne jest wykorzystanie zasobów wiedzy psychologicznej, socjologicznej i antropologicznej, a co za tym idzie – poważna reforma sposobu kształcenia lekarzy medycyny. Kształcenia, które wyszłoby naprzeciw potrzebom coraz bardziej starzejącego się społeczeństwa, w którym coraz więcej osób cierpi na choroby przewlekłe, wymagające od lekarzy zupełnie innego podejścia. Lekarz zorientowany na pacjenta w chorobie przewlekłej staje się przewodnikiem pacjenta po trudnym do ogarnięcia systemie, a nawet najbliższą mu osobą.