W SKRÓCIE

Ocena jakości życia, choć uważana za istotną, w praktyce nieczęsto jest rutynowo przeprowadzana. Barierą jest niedostrzeganie praktycznej przydatności i nieumiejętność rutynowego wykorzystania wyników takiej oceny. Artykuł poświęcony jest przydatności poszczególnych kwestionariuszy i ich zastosowaniu w opiece nad pacjentem, ze szczególnym uwzględnieniem tych z powodzeniem stosowanych w klinikach. Oceniają one najistotniejsze aspekty jakości życia, usprawniają komunikację między lekarzem i pacjentem oraz sprzyjają poprawie opieki medycznej. Trzeba jednak dalszych prac nad metodami oceny jakości życia i badań oceniających korzyści i ograniczenia tych już stosowanych.

Przypadek kliniczny

Od pięciu lat chorująca na raka nerki 62-letnia pani James, po nefrektomii, zgłosiła się do lekarza, aby zasięgnąć kolejnej opinii z powodu guzków w płucach. Guzki po raz pierwszy zaobserwowano przed trzema miesiącami i zdecydowano się na wyczekującą obserwację jako postępowanie z wyboru. Pacjentka obciążona była innymi chorobami, takimi jak dziedziczna obwodowa neuropatia i ataksja, niedoczynność tarczycy, zapalenie kości i stawów oraz nadciśnienie tętnicze. Lekarz analizujący historię choroby zakładał, że jakość życia pacjentki (QOL – quasity-of-life) prawdopodobnie będzie obniżona. Ale kiedy pani James weszła do gabinetu pewnym krokiem, wprawdzie z laską, ale wcale się nią nie podpierając, zaczął mieć wątpliwości. Kobieta była w dobrej kondycji i w dobrym humorze, chętnie rozmawiała o wynikach ostatnich badań.

Lekarz stwierdził, że guzki w płucach nie uległy zmianie i zgodził się na dalszą uważną ich obserwację. Pani James przyznała, że to ją uspokaja. Lekarz zapytał wtedy o ewentualne pytania lub obawy, które mógłby wyjaśnić. Ponieważ pani James nie miała więcej pytań, przystąpił do oceny jakości życia na podstawie 10-punktowej skali analogowej (LASA – linear analog scale assessment) i kwestionariusza FACT-G- 33 (FACT-G – Functional Assessment of Cancer Therapy-General).

Pani James uzyskała następujące wyniki w skali analogowej (im wyższa punktacja, tym lepiej): 9/10 punktów w ogólnej ocenie jakości życia, psychicznego i emocjonalnego samopoczucia, aktywności towarzyskiej, pogody ducha oraz wsparcia przyjaciół i rodziny, a także 8/10 punktów w ocenie zmęczenia. Na 4 punkty oceniła natomiast ogólną sprawność fizyczną, na 2 częstość występowania bólu i na 3 jego nasilenie. Poza sprawnością fizyczną i bólem był to więc wynik całkiem dobry.

W kwestionariuszu FACT-G (im wyższa punktacja, tym lepiej) pani James w ocenie sprawności fizycznej uzyskała 19/28 punktów, samopoczucia emocjonalnego – 11/24, aktywności towarzyskiej – 21/28, ogólnego funkcjonowania – 24/28. Wnikliwsze przyjrzeni...