W SKRÓCIE

GINA 2006 (Światowa strategia rozpoznawania, leczenia i prewencji astmy) i jej aktualizacja z 2007 r. wprowadzają stopnie kontroli astmy. Celem leczenia astmy jest osiągnięcie i utrzymanie kontroli klinicznej. Leki stosowane w astmie dzielimy na leki kontrolujące chorobę i leki zażywane doraźnie. Te pierwsze działają przeciwzapalnie i przyjmuje się je codziennie, leki doraźne natomiast służą do szybkiego zniesienia skurczu oskrzeli. Na każdym stopniu leczenia (oprócz pierwszego) stosuje się zawsze lek działający doraźnie i leki kontrolujące.

Wstęp

Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, w której uczestniczy wiele komórek i uwalnianych przez nie substancji. Przewlekłemu zapaleniu towarzyszy nadreaktywność oskrzeli, prowadząca do nawracających epizodów świszczącego oddechu, duszności, uczucia ściskania w klatce piersiowej i kaszlu, występujących szczególnie w nocy lub nad ranem. Epizodom tym zwykle towarzyszy rozlane, zmienne ograniczenie przepływu powietrza w drogach oddechowych, często ustępujące samoistnie lub pod wpływem leczenia. ¹

Przytoczona definicja astmy wskazuje na kluczową rolę zapalenia w patogenezie tej choroby. Konsekwencją takiego rozumienia astmy jest leczenie ukierunkowane na eliminowanie objawów klinicznych dzięki skutecznemu leczeniu przeciwzapalnemu. Podkreślenie przewlekłego charakteru choroby wskazuje, że dotychczas nie udało się odkryć leku, za pomocą którego można by tę chorobę wyleczyć. Pozostaje farmakologiczna kontrola objawów i świadomość, że zaprzestanie przyjmowania leków skutkuje powrotem lub nasileniem objawów.²

Kontrola astmy

Pojęcie kontroli astmy oznacza opanowanie objawów klinicznych choroby.³ Ze względu na wysokie koszty i ograniczoną dostępność kwestią przyszłości pozostaje rozszerzenie tego pojęcia na normalizację laboratoryjnych markerów zapalenia i patofizjologicznych cech choroby takich jak obraz histopatologiczny błony śluzowej oskrzeli, liczba eozynofilów w plwocinie czy stężenia tlenku azotu w wydychanym powietrzu.⁴

Charakterystykę poszczególnych stopni kontroli astmy przedstawia tabela 1. Wiemy z całą pewnością, że u większości chorych możemy uzyskać pełną kontrolę astmy.

Celem leczenia astmy jest osiągnięcie i utrzymanie kontroli klinicznej. Leki stosowane w astmie dzielimy na leki kontrolujące chorobę i leki zażywane doraźne. Leki kontrolujące działają przeciwzapalnie i powinny być stosowane codziennie. Do tej grupy należą glikokortykosteroidy wziewne (najskuteczniejsze),⁵ leki przeciwleukotrienowe,⁶ długo działające β₂-mimetyki wziewne i teofilina w preparatach o przedłużonym uwalnianiu.