„Chory na astmę, który więcej wie, żyje lepiej” Prof. Wacław Droszcz

W leczeniu chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze i astma oskrzelowa, niezwykle ważną rolę odgrywa edukacja chorych. Uważa się, że jest ona integralnym elementem postępowania terapeutycznego, ponieważ ułatwia osiągnięcie celów leczenia, do których należy poprawa jakości życia chorych, zmniejszenie nasilenia objawów i polepszenie rokowania.^1,4,12 Na skuteczność edukacji medycznej wpływa kilka istotnych czynników, takich jak dobre, tzn. partnerskie relacje między lekarzem i chorym, dostosowanie zakresu wiedzy do wieku, wykształcenia i oczekiwań chorych, a także powszechność oraz ciągłość kształcenia, umożliwiająca kontrolę zdobytej wiedzy i umiejętności. Najskuteczniejsza wydaje się edukacja w formie zajęć interaktywnych, prowadzonych indywidualnie lub w małych, kilkunastoosobowych grupach. Zakres kształcenia może być ograniczony do informacji o chorobie oraz sposobie posługiwania się urządzeniami stosowanymi w jej leczeniu i kontroli albo poszerzony o nauczanie samooceny i samoleczenia.¹⁰

Rola edukacji w astmie

Programy edukacyjne dla chorych na astmę obejmują podstawowe zagadnienia dotyczące:

• przyczyn choroby i jej przewlekłego, zapalnego charakteru
• zapobiegania chorobie, tzn. kontroli pneumoalergenów w środowisku chorego oraz innych czynników wyzwalających i nasilających objawy
• strategii leczenia przewlekłego – stosowania leków przeciwzapalnych, kontrolujących chorobę oraz leków objawowych, rozszerzających oskrzela, jak również informacji o sposobach podawania leków
• kontroli przebiegu astmy – w tym oceny stanów zagrożenia, pomiaru szczytowego przepływu wydechowego (PEF – peak expiratory flow), przeprowadzania testu kontroli astmy (ACT – Asthma Control Test), zużycia leków oraz postępowania w zaostrzeniach.¹

Uwzględniają również naukę ćwiczeń rehabilitacyjnych, usprawniających oddychanie i usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych, a także informacje o sytuacjach szczególnych, takich jak astma w ciąży, w podróży, astma zawodowa i aspirynowa.

Edukację powinno się prowadzić w czasie hospitalizacji z powodu zaostrzeń, w sanatoriach, w poradniach ogólnych i specjalistycznych (pulmonologicznych i alergologicznych). Powinni zajmować się nią lekarze rodzinni i specjaliści, pielęgniarki, rehabilitanci, a także sami chorzy i opiekunowie z różnych stowarzyszeń chorych na astmę.

Przeprowadzone przed kilkoma laty w krajach Europy Zachodniej i w Polsce badania epidemiologiczne AIRE (Asthma Insights and Reality in Europe) uświadomiły, że istnieją różnice między zalecanymi celami leczenia astmy a ich realizacją.2 Pomimo trwaj...