Definicja stanu astmatycznego

Choć pojęcie stanu astmatycznego funkcjonuje w medycynie od lat, a zasadność jego stosowania w codziennej praktyce wydaje się bezdyskusyjna, nie stworzono dotychczas powszechnie akceptowanej jego definicji. W piśmiennictwie używanych jest wiele zamienników, takich jak ciężkie zaostrzenie astmy, ostra ciężka astma, astma zagrażająca życiu, astma prawie śmiertelna czy astma katastroficzna. Pojęcia stanu astmatycznego nie stosuje się w międzynarodowych zaleceniach rozpoznawania, leczenia i prewencji astmy GINA,¹ co jest wyrazem braku jednolitego ujęcia i zdefiniowania tego zjawiska. W raporcie GINA zamiast o stanie astmatycznym mówi się o ciężkim zaostrzeniu astmy, stanowiącym potencjalne zagrożenie życia chorych, którzy w większości przypadków powinni być leczeni na oddziałach intensywnej terapii. W polskim piśmiennictwie również nie ma jednolitej definicji stanu astmatycznego. Droszcz określa go jako ciężkie rozlane zwężenie oskrzeli, które przejściowo nie ustępuje pod wpływem konwencjonalnego leczenia, definiuje przy tym pojęcie konwencjonalnego leczenia.² W komentarzu pada ponadto stwierdzenie, że stan astmatyczny jest skurczem oskrzeli, który może wystąpić nie tylko u chorych na astmę, ale też u chorych na POChP, może być również spowodowany innymi czynnikami, np. lekami, toksycznymi parami i dymami czy czynnikami psychogennymi. Jest to bardzo szeroka definicja, a ujmowanie w niej wielu innych ostrych stanów przebiegających ze zwężeniem dróg oddechowych wydaje się stwarzać niebezpieczeństwo nadinterpretacji. Zasadnym jest więc stwierdzenie, że pojęcie stanu astmatycznego powinno być zarezerwowane dla astmy.

Kolejnym punktem spornym w przytoczonej definicji jest ograniczenie rozpoznania stanu astmatycznego do przypadków chorych, u których konwencjonalne leczenie napadu było nieskuteczne. Wyklucza to ad hoc możliwość rozpoznania tej najcięższej postaci...

Stan astmatyczny jest najcięższą postacią napadu astmy, co oznacza, że pojęcia tego nie powinno się stosować do określania napadów duszności w przebiegu innych niż astma chorób ani do napadów astmy o mniej ciężkim przebiegu. By móc jasno określić pojęcie stanu astmatycznego, definicja powinna zawierać kryterium – punkt odcięcia, w którym ciężki napad astmy przechodzi w stan astmatyczny. Uważamy, że takim bardzo precyzyjnym kryterium, stanowiącym wypadkową wielu innych parametrów klinicznych i jednocześnie determinującym postępowanie lecznicze, jest pojawienie się niewydolności oddechowej. Stan astmatyczny jest zatem bardzo ciężkim napadem astmy, prowadzącym do rozwoju niewydolności oddechowej, czyli obniżenia ciśnienia parcjalnego tlenu do <60 mmHg, z prawidłowym lub zwiększonym ciśnieniem parcjalnym dwutlenku węgla >45 mmHg. Tak sformułowana definicja obejmuje wszystkich chorych, niezależnie czy podjęli leczenie i czy było ono właściwe. Nie wprowadza także kryterium czasowego, które wydaje się zbędne, gdyż istotą stanu astmatycznego jest ciężkość napadu, a nie czas trwania duszności.